عشایر فرصت یا تهدید؛ «معادن» مراتع تشنه همدان را نابود می‌کند‌+تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، همدان از دیرباز یکی از استان‌های ییلاقی بوده که عشایر بخاطر وجود مراتع بکر و گونه‌های مطلوب برای چرا بهار و تابستان در این مناطق بگذرانند.

همدان در گذشته که دارای آب و هوای مطلوب و بارندگی‌های مناسب بود قرق‌هایی با پوشش گیاهی فراوان داشت که قرق بهار یکی از معروف‌ترین و قدیمی‎ترین قرق‌های استان همدان محسوب می‎شود که متاسفانه چرای بیش از حد دام و خشکسالی این قرق سرسبز را به مرتعی بیش تبدیل نکرده است.

سال گذشته از نظر بارندگی استان همدان جز رده‌های آخر کشور بود، البته سایر نقاط کشور به غیر از استان‌های شمالی نیز وضعیت مناسبی از نظر بارش نداشتند و همین امر سبب شده تا عشایر که برای قشلاق در جنوب کشور مستقر بودند با مشکلات فراوان مواجه شوند.

براساس تقویم قانونی، کوچ عشایر به مناطق ییلاقی از جمله استان همدان باید از 15 اردیبهشت به بعد صورت گیرد چراکه مراتع مناطق ییلاقی برای چرای دام‌های عشایر آماده شوند.

خشکسالی، کمبود آب، علوفه و ریزگردها در جنوب کشور سبب شد تا مدیران و مسئولان حوزه منابع طبیعی و عشایر کشور گرد هم آمده و برای جلوگیری از بروز مشکل و بحران در زمینه عشایر تصمیماتی را بگیرند.

براساس مصوبات این جلسه، قرار شده بود تا عشایر 15 روز زودتر و از اول اردیبهشت ماه وارد استان شوند تا معضلات و مشکلات آنها بیشتر نشود و این در حالی بود که مدیران منابع طبیعی استان همدان تمایل داشتند عشایر با تاخیر وارد استان همدان شوند تا این مراتع آماده چرا شود.

نکته اساسی در مواجهه با عشایر این است که عشایر با 450 هزار راس دام آیا برای مراتع و منابع طبیعی همدان آسیب محسوب شده یا اینکه تهدید خاموشی هستند که تبعات آن سال‌های آینده مشخص می‎شود؟

همدان دارای نزدیک به 950 هزار هکتار مرتع ملی است که براساس اظهارنظر مدیران منابع طبیعی این مراتع بین بخش‌های مختلف تقسیم‎بندی شده و سامانه‌های چرا در این مراتع تعریف شده است.

عوامل مختلف و متعددی در زمینه تخریب مراتع و منابع طبیعی همدان تاثیر دارند که فعالیت معادن متعدد، چرای دام مازاد روستایی و عشایری و جاده‌سازی از مهمترین این عوامل محسوب می‌شود.

همدان دارای 270 معدن فعال است که فعالیت این تعداد معدن به خودی خود سبب تخریب مراتع و منابع طبیعی استان همدان می‌شود چراکه این معادن در میان مراتع همدان بوده و برای حفاری باید بخشی از این مراتع تخریب شود.

اما حفاری و فعالیت معادن تنها منحصر به محدوده مشخصی نشده و معدن‌کاران بیش از عرصه موردنیاز مراتع ومنابع طبیعی را تخریب می‎کنند که این مسئله بنا برگفته مسئولان همدان بیشترین تخریب را به مراتع همدان وارد می‎کند.

براساس تفاهم صورت گرفته بین سازمان صنعت، معدن و تجارت با اداره کل منابع طبیعی قرار بود ازین پس محدوده‌های استخراج و اکتشاف معادن استان محدود شود که متاسفانه تاکنون این مسئله عملیاتی نشده و شاهد تخریب بیش از پیش عرصه‌های منابع طبیعی در استان همدان هستیم.

عامل دیگر تخریب منابع طبیعی و مراتع در استان همدان، دام‌های مازادی است که متعلق به روستاییان و عشایر ورودی به همدان است، البته باید به این نکته توجه کرد که تخریب معادن به مراتب بیشتر از تخریبی است که دام مازاد به مراتع همدان وارد می‎کند.

دام‌های مازاد در استان همدان متعلق به عشایر و روستاییان است ولی عشایر همدان به نسبت مراتعی که در اختیار دارند دارای دام مازاد هستند که مدیران معتقدند باید با برخوردهای قهری همچون ضبط دام از ورود این تعداد دام به استان جلوگیری کنند.

اینگونه برخورد مسئولان برای جلوگیری از ورود دام مازاد به استان همدان از سویی به سود خود عشایر است چراکه در این صورت مراتع استان همدان برای چرای دام‌های عشایر حفظ شده و آیندگان نیز می‎توانند از آن استفاده کنند که متاسفانه هنوز این مسئله به فرهنگ تبدیل نشده است.

این روزها عشایر به تدریج وارد استان همدان می‌شوند و انتظار دارند مسئولان و مدیران استان همدان در راستای حضور درست آنها در استان همدان اقدامات مناسبی انجام دهند.

باید به این نکته توجه داشت که عشایر با وجود آسیب‌های اندکی که برای مراتع استان همدان دارند ولی در تولید و دامداری یکی از اقشار مهم استان همدان محسوب می‎شوند که نمی‌توان از فعالیت آنها غافل شد.

عشایر استان همدان در تولید شیر، گوشت، پشم و حتی حفاظت از منابع طبیعی و مراتع نقش مهمی دارند که متاسفانه از سویی به آنها با دید منفی نگاه شده و آنها را مخرب طبیعت می‎دانند که این مسئله باید اصلاح شود.

دام موجود در همدان را 3 برابر ظرفیت مراتع همدان است

مدیرکل منابع طبیعی استان همدان در گفت‎وگو با خبرنگار تسنیم در همدان، دام موجود در همدان را 3 برابر ظرفیت مراتع همدان اعلام کرد و گفت: یک میلیون و 800 هزار واحد دامی در مراتع همدان چرا می‎کنند.

محمدرضا همتی با اشاره به اینکه کوچ عشایر هر ساله 15 اردیبهشت انجام می‌شد، اظهار داشت: امسال با توجه به مشکلات و مسائل به وجود آمده برای عشایر در جنوب کشور اجازه داده شد تا عشایر از ابتدای اردیبهشت ماه وارد همدان شوند.

وی با بیان اینکه با بارندگی‌های فروردین ماه وضعیت مراتع استان بهبود یافته است، افزود:  درست است عشایر وارد استان شدند اما چرای آنها در مراتع استان باید کنترل شود تا شاهد تخریب مراتع نباشیم.

همتی با تاکید بر اینکه فشار بر مراتع استان همدان زیاد است، تاکید کرد: دام ورودی به مراتع استان همدان بیش از ظرفیت مراتع بوده و دام عشایر و روستاییان فشار زیادی به مراتع همدان وارد می‌کند.

وی با اشاره به اینکه هدف و استراتژی اداره کل منابع طبیعی همدان این است که بین دام و مراتع تعادل برقرار کنیم، بیان کرد: یکی از مواردی که باید در استان همدان توسط عشایر رعایت شود تقویم کوچ است، عشایر باید عادت کنند که در زمان مشخصی وارد و در زمان معینی از استان همدان خارج شوند.

مدیرکل منابع طبیعی استان همدان با اشاره به اینکه دام مازاد و غیرمجاز به مراتع همدان آسیب وارد می‌کند، بیان کرد: عشایر استان همدان مجاز به ورود 45 هزار واحد دامی به همدان هستند ولی در حال حاضر بیش از 450 هزار راس دام وارد استان می‌کنند.

وی با اعلام اینکه 10 اکیپ برای برخوررد با دام غیرمجاز در استان همدان تشکیل شده است، افزود: این اکیپ‌ها برای برخورد با ورود دام غیرمجاز به همدان تشکیل شده وای با این حال ادعا نداریم تمامی مسائل در استان همدان درست بوده و مشکلی در زمینه مراتع وجود ندارد.

همتی با بیان اینکه دام و کوهستان غیرقابل تسخیر است، تاکید کرد: کنترل دام عشایر دشوار است ولی اگر عشایر و روستاییان کمک کرده و براساس پروانه دام وارد مراتع استان همدان کنند، مشکلات مراتع کاهش می‌یابد.

وی با اشاره به اینکه ظرفیت مراتع را متناسب با تعداد دام و دامدار نمی‌توانیم ، افزایش دهیم، تصریح کرد: نسل بشر و دام در حال افزایش است ولی مراتع ثابت مانده و افزایش ندارند، به همین دلیل نمی‎توان ظرفیت مراتع همدان را برای عشایر افزایش داد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان تاکید کرد: استفاده بی‎رویه از مراتع، خشکسالی و کاهش بارندگی سبب شده تا مراتع استان همدان وضعیت نامناسبی از نظر پوشش گیاهی داشته و فشار برآنها سبب می‌شود تا برخی گونه‌های گیاهی از بین برود.

وی بیان اینکه استان همدان دارای 822 هزار هکتار مرتع است، عنوان کرد: ظرفیت مراتع استان همدان چرای 600 هزار واحد دامی است، این به این معنی است که در هر هکتار کمتر از یک واحد دامی می‎تواند تعلیف کند.

همتی با اعلام اینکه ر حال حاضر 1 میلیون و 800 هزار دام در مراتع استان چرا می‌کنند که بیشتر این دام‌ها متعلق به روستاییان است، افزود: عشایر باید 45 هزار واحد دامی وارد همدان کنند که در حال حاضر بیش از 450 هزار راس دام وارد همدان می‎کنند، از سوی دیگر روستاییان مجاز به چرای 450 هزار راس دام در مراتع همدان هستند ولی یک میلیون و 200 هزار راس دام وارد مراتع می‎کنند.

وی با بیان اینکه دام عشایر به نسبت بیشتر از ظرفیت مراتع در اختیار آنهاست، اظهار داشت: کنترل دام عشایر به مراتب راحت‎تر بوده و می‎توان تا حدودی از ورود دام غیرمجاز و بیش از حد پروانه جلوگیری کرد.

همتی تصریح کرد: اگر به این منوال از مراتع استفاده کنیم چند سال دیگر دام و مرتعی باقی نمی‎ماند و نیاز به کنترل ندارد، با این شرایط هم اقدام دولتی باید انجام دهیم و از سوی دیگر نیز به کمک مردم نیاز داریم.

عشایر همدان دام مازاد ندارند

مدیر امور عشایری استان همدان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در همدان تاکید کرد: عشایر استان همدان دام مازاد نداشته و سبب تخریب مراتع همدان نمی‎شوند بلکه اراضی در اختیار آنها محدود است.

حمزه علی یزدانی با اعلام اینکه عشایر زودتر از موعد گذشته وارد استان همدان می‎شوند، تصریح کرد: با هماهنگی صورت گرفته با اداره کل منابع طبیعی استان با توجه به خشکسالی و کمبود علوفه در جنوب کشور اجازه ورود زودهنگام عشایر به استان داده شد.

وی درباره صحبت‌هایی که درباره وجود دام مازاد عشایر می‎شود نیز گفت: از دیدگاه امور عشایری استان همدان، عشایر دام مازاد نداشته و این صحبت‌ها درباره آنها درست نیست بلکه باید اعلام کرد ظرفیت مراتع دراختیار عشایر محدود است.

یزدانی با تصریح بر اینکه از 900 هزار هکتار مرتع استان همدان تنها 90 هزار هکتار در اختیار عشایر همدان است، تاکید کرد: یک چهارم دام استان در اختیار عشایر است ولی یک دهم مراتع همدان به عشایر اختصاص داده شده است.

وی با بیان اینکه عشایر تولیدکننده بوده و جهاد می‌کنند، عنوان کرد: این قشر با تولید خود به اقتصاد کشور و عملی شدن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری کمک می‎کنند.

مدیر امور عشایری استان همدان با تاکید بر اینکه باید شرایطی به وجود بیاوریم که عشایر تعداد دام خود را از نظر کمی و کیفی افزایش دهند، تصریح کرد: هر فردی نمی‌تواند عشایر شود چراکه کار سخت و طاقت‌فرسایی است.

وی تعداد دام عشایر استان همدان را متعادل دانسته و گفت: در حال حاضر عشایر همدان 465 هزار راس دام دارند که 350 هزار راس از این تعداد کوچ‌رو بوده و مابقی در روستاها ساکن هستند.

به گزارش تسنیم، عشایر در تولید کشور نقش مهمی دارند و اگر خدمات مناسبی به آنها ارائه نشود شاهد شکل‎گیری سکونتگاه‌های غیررسمی در حاشیه شهرها هستیم که به مراتب تبعات و مشکلات اجتماعی بیشتری در پی دارد.

مدیران و مسئولان استان همدان باید به گونه‌ای عمل کنند که این جمعیت مولد و تولیدکننده را ضمن حفظ تقویت کنند نه اینکه آنها را به حاشیه‎نشینانی تبدیل کنند که بعدها باید به دنبال رفع مشکلات حاشیه‎نشینی آنها باشند.

از سوی دیگر مراتع استان همدان به سبب خشکسالی و عوامل انسانی در حال تخریب است، باید تلاش کرد تا مدیریت درست مراتع و چرا از سوی مردم بتوان این منابع طبیعی را برای آیندگان حفظ کرد.

گزارش از سعید شاهسوند

انتهای پیام/ ی