ریشه ناامنی‌های افغانستان؛ هماهنگی مخالفان مسلح دولت و نظامیان خارجی
خبرگزاری تسنیم: تحلیلگر مسائل نظامی افغانستان با اشاره به ناامنی‌های برنامه‌ریزی شده در این کشور گفت که هماهنگی مخالفان مسلح دولت این کشور و نظامیان خارجی از عوامل عمده و اساسی ناامنی‌ها در افغانستان است.
«جاوید کوهستانی» کارشناس و تحلیلگر مسائل نظامی افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار دفترمنطقه‌ای خبرگزاری تسنیم در کابل، هماهنگی مخالفان مسلح دولت این کشور و نظامیان خارجی را از عوامل عمده و اساسی نا امنی‌ها در افغانستان می‌داند.
مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است:
تسنیم: روند انتقال مسئولیت‌های نظامی از نیروهای خارجی به نیروهای افغان را در شرایط کنونی چگونه است؟ آیا پس از انتقال در شرایط امنیتی افغانستان تغییری احساس می‌شود؟
به یقین برای هر ملتی ضروری است مطابق با قوانین داخلی خود از حاکمیت، استقلال و تمامیت ارزی کشورش دفاع کند، در افغانستان هم پس از 13 سال با انتقال مسئولیت‌های نظامی و امنیتی به لطف خدا نیروهای امنیتی افغان در حد قابل اعتمادی شکل گرفته‌اند و توانایی تأمین امنیت در افغانستان را نیز دارند.
باوجودی که نیروهای افغان دچار کمبودهای مختلفی مانند تجهیزات و ضعف‌های مدیریتی، مشکلات تکنیکی و تدارکاتی هستند، اما به هر حال مسئولیت تامین امنیت افغانستان به نیروهای افغان سپرده شده و که صفحه جدیدی در تاریخ افغانستان است.
تسنیم: گفته می شود پروسه انتقال مسئولیت‌های نظامی به افغانستان سمبولیک بوده و عملا کنترل نیروهای افغان در دست خارجی‌هاست. کمک‌های مالی و امکانات نظامی همچنان از سوی آنها پرداخت می شود آیا در چنین شرایطی می‌توان انتظار داشت که روند انتقال مسئولیت‌های امنیتی بطور کامل انجام شود؟
در شرایط موجود نیروهای افغان کمبودهایی که دارند و بودجه افغانستان نیز محدود است بنابراین به کمک خارجی‌ها وابسته هستند و همچنین در بخش کنترل فضای افغانستان نیز با کمبود رادار و پدافند هوایی روبرو هستند و در حقیقت کنترل آسمال این کشور توسط نیروهای بین‌المللی انجام می‌شود.
بنابراین اگر انتقالی در این زمینه صورت گرفته، شکل سمبولیک دارد، چون سیستم‌های دفاع ماهواره‌ای برای تامین امنیت فضای افغانستان را در اختیار نداریم اما امیدواریم که با برداشته شدن این گام‌ها، بویژه روند انتقال مسئولیت‌های امنیتی به نیروهای افغان؛ کمبودها شناسایی شده و برای رفع آنها برنامه ریزی شود و نیروهای افغانستان نیز بتوانند با داشتن ابزارهای متعارف از عهده تأمین امنیت و تثبیت حاکمیت ملی افغانستان در آینده برآیند.
البته این مسئله نیازمند زمان است و امیدواریم که نیروهای افغان اعتماد به نفس لازم را بدست آورند و با ابراز کردن توانایی‌هایشان، عملیات‌های نیروهای خارجی پایان یابد.
تسنیم: فکر می کنید نیروهای خارجی چقدر به نیروهای افغان اعتماد دارند و عملا چه زمانی بطور کامل تمام فعالیت‌ها و عملیات‌های نظامی را به خود افغان‌ها خواهند سپرد؟
شکی نیست که اختلاف نظرهایی وجود دارد و نیروهای بین‌المللی هنوز اعتماد کامل را به نیروهای افغان ندارند، به همین دلیل هنوز ما با کمبود تجهیزات نظامی سنگین روبرو هستیم و نیروهای هوایی ما نیز تجهیز نشده‌اند.
با تجربه‌ای که از جنگ‌های داخلی وجود دارد، همچنین برخی خصوصیات افغان‌ها، نیروهای خارجی از ورشکستگی ارتش افغانستان نگرانند در نتیجه این نگرانی‌ها سبب ایجاد فضای بی‌اعتمادی بین نیروهای افغان و نیروهای بین‌المللی شده است، ولی تجارب 13 سال گذشته نشان می‌دهد که نیروهای امنیتی افغان از لحاظ کمی به سطح قابل قبولی رسیده‌اند و اکنون به 195 هزار نیرو در ارتش و 150 هزار نفر در پلیس افغانستان رسیده‌اند.
این نیروها از نظر ساختاری و تشکیلاتی به صورت حداقلی تنظیم شده‌اند و از حمایت‌های تدارکاتی برخوردار هستند، آموزش را پشت سر گذاشته‌اند، از روحیه بسیار خوب برخوردارند و دفاع از وطن را به عنوان دین خود می‌پندارند و در سال 2015 که عملا انتقال مسئولیت‌ها بطور کامل انجام شده و عملیات‌هایی که نیروهای افغان انجام داده‌اند نشاندهند کارایی بالای آنها نسبت به نیروهای خارجی در این کشور است.
نیروهای بین‌المللی فقط با تکنولوژی در افغانستان می‌جنگیدند و از نظر روحیه و روابط مردمی بسیار در سطح پایینی بودند و به دید اشغالگر به آنها نگریسته می‌شد، ولی نیروهای افغان فرزندان ملت افغانستان هستند بنابراین تجربیات اخیر نشان داده که با وجود تبلیغات زیادی که برای گسترش ناامنی‌ها صورت گرفته،کنترل افغانستان در دست نیروهای افغان است.
تسنیم: از اظهارات شما چنین بر می‌آید که وضعیت نیروهای افغان در حال حاضر مناسب است و مقامات کشورهای خارجی در افغانستان نیز از آمادگی این نیروهای برای تأمین امنیت کامل این کشور سخن می‌گویند، اما چرا پس از خروج بخش بزرگ نیروهای خارجی از افغانستان موسسات و نهادهای غیرنظامی خارجی هم از این کشور رفتند و در حال حاضر بسیار به ندرت شاهد فعالیت اشخاص و یا این نهادها در افغانستان هستیم؟ این خود نوعی بی‌اعتمادی خارجی‌ها به نیروهای افغان را نمی‌رساند؟
تبلیغاتی که پس از سال 2014 برای نا امن جلوه دادن افغانستان پس از انتقال نیروهای خارجی انجام شد، فعالیت ان.جی.اوها و موسسات قراردادی خارجی که در افغانستان حضور داشتند، را یا متوقف کرد و یا برخی از آنها به کار خود پایان دادند.
بدلیل اختلافاتی که دولت افغانستان با نیروهای خارجی داشت و بدلیل نگرانی‌هایی که آمریکایی‌ها و دیگر کشورهای غربی داشتند؛ افغانستان را حداقل به صورت موقت ترک کردند, مخصوصا پس از حملاتی که در ماه‌های اخیر در کابل انجام شد؛ نشان از شکنندگی اوضاع امنیتی دشات که سبب ترک افغانستان توسط خارجی‌ها شد.
امیدواریم با ثباتی که در سال آینده بوجود خواهد آمد، حکومت وحدت ملی افغانستان با مدیریت بحران بتواند به جهان نشان دهد که این کشور به سوی بازسازی، پیشرفت و صلح حرکت می‌کند و اعتماد کافی بوجود آید تا مؤسسات همکار خارجی دوباره در افغانستان متمرکز شوند و فعالیت‌های خود را از نو آغاز کنند.
یادآوری می‌شود که این تهدیدات فقط در حد نگرانی بوده است، اما بعضی مواقع حملات انتحاری و تروریستی از سوی برخی کشورهای منطقه و سازمان‌های تروریستی به نحوی طراحی شده‌اند تا در پی آن شهر کابل تخلیه شود.
این در گذشته مایه نگرانی بوده و ما امیدواریم نیروهای امنیتی افغان در حکومت وحدت ملی بتوانند با انتقال کامل مسئولیت‌های نظامی از عهده وظایف به طور شایسته و راستین برآیند.
تسنیم: در حال حاضر با بیشتر مردم که صحبت می‌کنیم یک نوع ترس از بازگشت روزهای تلخ گذشته دارند. هر اتفاق کوچک و یا شایعه‌ای بر اوضاع کاری و اقتصادی مردم تاثیر می‌گذارد. احساس می‌شود که آنها نسبت به تامین امنیت مطمئن نیستند. به نظر شما چقدر امکان بازگشت افغانستان به گذشته وجود دارد؟ آیا پس از 13 سال افغانستان مرز خطر را پشت سر گذاشته و به ثبات لازم سیاسی و نظامی دست یافته است؟
مهمترین مساله عدم شفافیت سیاست بین‌المللی در قبال افغانستان است و به همین دلیل مردم افغانستان در سطوح مختلف نگرانند و به این موضوع واکنش نشان داده‌اند.
وقتی رویکرد جامعه بین‌المللی، مبارزه با تروریسم بوده اما برخورد کافی صورت نمی‌گیرد و هیچ وقت طالبان افغانستان و مخالفان مسلح دولت افغانستان به عنوان دشمنان آمریکا و ناتو شمرده نمی‌شود جای نگرانی وجود دارد.
در ادبیات بین‌المللی فقط القائده دشمن خطاب شده و سیاست‌های مبهم با تبانی برخی کشورهای منطقه بویژه پاکستان و سازمان‌های افراط‌گرا در سطح منطقه نگرانی‌های مردم افغانستان بیشتر شده و بازیها به خاطر منافع بعضی کشورها به گونه دیگری گره خورده است.
فکر می‌کنم که آگاهی مردم افغانستان در سطحی است که از بازگشت این کشور به گذشته جلوگیری خواهد کرد، زیرا گذشته بسیار تاریکی را افغان‌ها پشت سر گذاشته‌اند، اگر چنین بود طی 13 سال گذشته امارت اسلامی و «ملا محمد عمر» می‌توانستند در بخش‌هایی از این کشور حاکمیت خود را تثبیت کنند.
شاهد هستیم که مردم علیه تروریسم قیام کردند و نیروهای افغان به شدت در برابر تهدیدات مخالفان مسلح مقاومت می‌کنند و آنها نتوانستند نسبت به سالهای قبل فعالیت‌های خود را گسترش و توسعه دهند.
علاوه برآن طالبان اختلافات درونی خود را نیز دارند، اما عدم شفافیت در سیاست بین‌المللی باعث شک و تردید هم در میان افغان‌ها و هم در میان رده‌های بالای دولت شده است.
گفته می‌شود که گاهی تروریست‌های منطقه‌ای توسط بالگرد از جنوب به شمال افغانستان منقل شده‌اند و گاهی والیان بغلان و قندوز نیز این مسئله را دنبال کرده‌اند که مخالفان دولت افغانستان توسط خارجی‌ها در جاهای مختلفی مستقر شده‌اند و این باعث نگرانی است چون فضای هوایی افغانستان در کنترل نیروهای خارجی است.
چه کسانی تروریست‌ها را از جنوب به شمال افغانستان انتقال دادند؟ قتل‌های زنجیره‌ای که در افغانستان صورت گرفت را مدیریت کردند، منشاء تیرهایی که به سوی نیروهای مقاومت و مجاهدین راستین پرتاب شد کجاست؟، این مسائل تقریبا مبهم باقی مانده‌اند، اما این نگرانی‌ها به معنی آن نیست که ما بدون همکاری نیروهای بین‌المللی به عقب برمی‌گردیم.
مردم افغانستان دیگر حاضر نیستند که زیر سیطره طالبان بروند و یا سیاست‌های داعش را بپذیرند.
تسنیم: به گفته بسیاری، افغانستان کشوری است که بازیهای بزرگ منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در آن جریان دارد، این کشور چه سیاست و یا راهکاری را باید روی دست گیرد تا از این مهلکه جان سالم به در برد؟
پس از 11سپتامبر و پایان حکومت طالبان و ذهنیت‌هایی که شکل گرفت، بسیاری از کشورها تحت پوشش همکاری با مردم به افغانستان آمدند، به این بهانه شاید بیشترین سازمان‌های جاسوسی و اطلاعاتی وارد افغانستان شدند و تلاش‌هایی را برای منافع کشورهای مختلف انجام دادند.
در واقع مسیر اصلی بازی به انحراف کشیده شد و توقعات و خواست‌هایی را که مردم افغانستان از جامعه بین‌المللی داشتند در واقع از بین بردند. این مسئله باعث شد که نوعی یارگیری توسط نیروهای خارجی در داخل افغانستان بوجود آید و ما از داشتن یک نظام یا حکومت مردمی که به منافع ملی بیاندیشد تا حدودی محروم شده‌ایم.
گاهی شاهد بوجود آمدن شکاف‌های عمیقی میان قشر نخبه افغانستان هستیم که نشاندهنده تمایلات آنها به سیاست‌های دیگر کشورها است و تلاش شده تا نیروهای افغان به حاشیه رانده شوند.
کسانی که در تبانی و تمایل با سیاست‌های غربی و برخی کشورها نبودند از سیاست به دور ماندند و این نشاندهنده همان ضعف جنگ‌های داخلی گذشته افغانستان است که بر مردم این کشور فشار وارد می‌کند که این مسئله نوعی وابستگی‌های سیاسی و اطلاعاتی را با سایر کشورها بوجود آورده است.
به عقیده من افغانستان از این مرحله عبور خواهد کرد و نیروهای افغان در این کشور حاکمیت کامل را به دست خواهند آورد.
با همه دسیسه‌ها و توطئه‌هایی که بر مردم افغانستان در این جغرافیایی کوچک برای بازیهای بزرگ تحمیل می‌شود، بازهم حق در برابر باطل پیروز است و مردمی که به استقلال، آزادی و ارزش‌های دینی خود می‌اندیشند می‌توانند قدرت سیاسی آینده افغانستان را تحت کنترل خود درآورند.
جای هیچ شکی نیست که این بازیها فرصت و زمان و امکانات را از مردم افغانستان می‌گیرد و یا نظام سیاسی این کشور را در حالتی قرار می‌دهد که نتواند به اهداف و آرزوهای خود برسد، ولی این راه ناهموار طی شدنی است و امیدواریم تا انتخاباتی که در آینده انجام می‌شود با بلوغی که مردم افغانستان دارند چهره‌های واقعی، مسلمان، وطن پرست و مردم دوست به اریکه قدرت سیاسی تکیه بزنند.
تسنیم: در دوران انتخابات آنقدری که مردم از تصمیمات سیاستمداران افغانستان نگران بودند از تحرکات طالبان نگران نبودند. فکر می‌کنید در بین سیاستمداران افغان ذهنیت دست کشیدن از سیاست بازی وجود دارد و برای به کرسی نشاندن حرف یا اهدافشان راه دیگری را انتخاب خواهند کرد؟
وقتی هویت شما و عدالت زیر پا شود و ظلم به گونه آشکار صورت گیرد در آن صورت مردم حق دارند با تمام ابزار و توان برای مقابله با ظلم به میدان بیایند، آنچه در دوران انتخابات شکل گرفت بلاخره منجر به ایجاد حکومت وحدت ملی شد. بنابراین سکوت در برابر ظلم و بی عدالتی و یا از بین بردن هویت نمی‌تواند برای مردم افغانستان قابل قبول باشد، اگر کسی خواسته باشد از طریق سلطه قومی و یا با استفاده از زور بیگانه هویت دیگران را حذف کند و با عنوان جنگ سالار و امثال این واژه‌ها بخواهند بر بخشی از مردم افغانستان جفا روا دارند، مردم با قیام برای رسیدن به عدالت و حقوق اساسی خود از تمامی ابزارها و امکانات استفاده خواهند کرد.
در نتیجه این را به عنوان یک حق برای خود می بینیم که وقتی از راه مدنی و راهکارهای دموکراتیک نتوانیم به حقوق و عدالت برسیم و وقتی هویت ما زیر سوال می‌رود، همانگونه که در برابر تجاوز روسها، در برابر تجاوز پاکستان و تروریسم بین‌المللی ملت ما مقاومت کرد، در برابر این نوع بی‌عدالتی‌ها هم آمادگی مقاومت را داریم.
تسنیم: فکر می‌کنید وضعیت کنونی افغانستان به مرحله عبور از آن رسیده یا از آن گذر کرده است؟
با تشکیل حکومت وحدت ملی مقداری از این مرحله را پشت سر گذاشتیم، اگر این توافقنامه به شکل حقیقی خود اجرا نشود و هنوز کسانی باشند که با الهام از منابع خارجی و سازمان‌های اطلاعاتی و وابستگی‌های بیرونی افغانستان را به انزوا بکشانند و افکار خود را تحمیل کنند، بازهم مردم افغانستان با این آگاهی آماده دفاع از حقوقشان هستند و این حق طلبی آخرین ابزاری است که در برابر بی‌عدالتی و تجاوز استفاده خواهد شد.
تسنیم: در روزهای اخیر چندین بار در صفوف نیروهای نظامی افغان حملات خودی انجام شد، چیزی که در گذشته هم بارها صورت گرفته، دلیل این مشکل به نظر شما چیست؟
بخشی از این مشکل ریشه در مشکلات منطقه‌ای و اختلافات قومی و بیشتر در مناطق جنوبی افغانستان وجود دارد. همچنین درگیری‌هایی که از مواد مخدر نشأت می‌گیرد، امتیاز گیری‌هایی که از طریق دولت انجام می‌شود و احتمال حملات نیروهای نفوذی طالبان نیز در بوجود آمدن این مشکل بی تأثیر نیست.
طالبان تلاش می‌کنند افراد خود را در بین نیروهای نظامی افغانستان وارد کنند، این مسئله در دوران جهاد هم گاهی به چشم می‌خورد، ولی اکثر اختلافات و دشمنی‌های شخصی قدیمی و قاچاق مواد مخدر و دسترسی به منابع قدرت است که می‌تواند این مشکلات را بیشتر سازد.
البته نسبت به گذشته این حملات کاهش یافته و تدابیری از سوی نهادهای اطلاعاتی افغانستان در درون نهادهای نظامی این کشور اتخاذ شده است که کافی نیست.
امیدواریم برای رفع این مشکلات، هماهنگی‌های بیشتری میان ارگانهای نظامی و اطلاعاتی افغانستان انجام شود تا افراد دارای سابقه مشخص، هویت مشکوک و یا تفکرات مخالف وارد ارتش و پلیس این کشور نشوند.
انتهای پیام/.
