هزار تالاب در حسرت آب!

به گزارش گروه "رسانه‌ها" خبرگزاری تسنیم، ارزش اقتصادی آنها ده برابر زمین‌های کشاورزی برآورد می‌شود، اما به اندازه زمین‌های دیم نیز به آنها توجه نمی‌شود؛ می‌توانند در حل مشکلاتی مانند مهاجرت به کلانشهرها یا کاهش ریزگردها موثر باشند، ولی به فراموشی سپرده شده‌اند.

این حکایت تالاب هایی مانند شادگان، پریشان، هامون، هورالعظیم و بسیاری دیگر از تلاب هایی کشور است که برخلاف این که تا چند سال پیش محل زندگی و امرار معاش انسان های زیادی بودند، این روزها یک به یک در حال خشک شدن هستند و دیگر کمتر مقام مسئولی دغدغه تامین حقابه آنها را دارد، شرایط آنقدر نامناسب است که کارشناسان هشدار می دهند، حدود 75 درصد از تالاب های کشور اکنون صدمه دیده و شرایط بحرانی دارند،به همین دلیل چنانچه راهکار درستی برای تثبیت و بهبود شرایط حدود هزار تالاب کشور اجرایی نشود باید منتظر عواقب جبران ناپذیر مرگ تالاب ها بود.

امروز روز تالاب هاست و قرار است مراسم اصلی روز جهانی تالاب ها در کشورمان در حاشیه تالاب هامون برگزار شود، تالابی که حال و روز خوبی ندارد و نجات آن به مذاکرات موفق بین المللی و مدیریت درست منابع آب در کشور گره خورده است. درباره وضع این روزهای این تالاب می توان گفت با توجه به آبی که سال گذشته وارد این تالاب شد برای مدتی شرایط مناسبی در این منطقه به وجود آمد، اما بعد از مدتی شرایط دوباره ناگوار شد تا آنجا که باید هشدار داد هامون اکنون بدنه آبی فعالی نداشته و از نظر اکولوژیکی نیز شرایط نامناسبی دارد، به همین دلیل مسئولان باید برای حفظ اندک حیات باقی مانده در این تالاب بیش از پیش تلاش کنند.

این در حالی است که باید تاکید کرد اگر مدیریت منابع آب در کشور بدرستی صورت نگیرد باید منتظر مرگ دیگر تالاب های کشور نیز بود.

تالاب ها بی صدا می میرند

کارشناسان بر این باورند که حدود 70 تا 75 درصد تالاب های کشور صدمه دیده و نزدیک به شرایط بحرانی هستند، اما به این معنی نیست که فقط تالاب ها صدمه دیده اند، زیرا تخریب تالاب ها نشانه ای است از این که حوضه آبریز آنها بدرستی مدیریت نمی شود. این در حالی است که حدود 30 درصد باقی مانده از تالاب های کشور نیز باید مورد توجه قرار گیر د، زیرا شرایط آنها نیز شکننده است.

محسن سلیمانی، مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران در گفت وگو با جام جم می افزاید: با توجه به تعریف کنوانسیون رامسر و چنانچه دریاچه، آبگیرها و سواحل کشور را تا عمق شش متری تالاب بدانیم حدود هزار تالاب در کشور وجود دارد که شرایط حدود 75 درصد آنها نامناسب است.

افزون بر این باید یادآور شد که صد تالاب کشور اهمیت بین المللی داشته و کارکرد ویژه دارند، 24 تالاب کشور نیز در کنوانسیون رامسرثبت شده است.

دلیل عمده این که تالاب های کشور اکنون شرایط نامناسبی پیدا کرده اند چیزی نیست جز این که تمامی دستگاه ها و وزارتخانه های فعال در کشور تصور می کنند حفظ تالاب ها و محیط زیست کشور فقط بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است؛ بنابراین اصلا دغدغه حفظ زیست محیطی را ندارند، اما زمانی می توان به نجات تالاب ها امیدوار بود که دیگر سازمان های کشور نیز به محیط زیست احترام بگذارند. برای نمونه وزارت جهاد کشاورزی و نیرو باید فعالیت های توسعه خود را با حفظ تالاب ها همراستا کنند.

همچنین مردمی که از تالاب ها بهره برداری می کنند نیز باید در قالب یک برنامه مدون و چارچوب مشخص شده فعالیت کنند.

سلیمانی در این باره اظهار می کند: رسیدگی به تالاب ها فقط وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست یا جهاد کشاورزی نیست، به همین دلیل برای حفظ تالاب باید الگوهای زندگی و توسعه تغییر کند. از این گذشته دیگر وزارتخانه و سازمان ها نیز باید رویکرد سازمانی خود را با حفظ منابع طبیعی کشور همگام کنند.

مدتی است برای نجات تالاب های کشور طرح های مدیریتی تدوین و اجرا می شود، برای نمونه در مورد تالاب های شادگان و پریشان این طرح اجرا شده و قرار است به زودی چنین طرح هایی برای هفت تالاب دیگر کشور تدوین شود.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران درباره نتایج اجرای این طرح در تالاب شادگان یادآور می شود: هرچند می توان گفت وضع تالاب شادگان اکنون مناسب نیست، اما اتفاق خوبی که افتاده این است که سازمان های مردم نهاد فعال تر شده اند و محیط زیست نیز براساس برنامه های از پیش مشخص شده فعالیت می کند.

آگاه سازی نوجوانان و جوانان

با توجه به نقش و اهمیت تالاب ها در زندگی انسان باید نسل نوجوان و جوان کشور نسبت به اهمیت حفظ تالاب ها آگاه شوند تا در آینده بتوانند بخوبی از اکوسیستم های آبی کشور نگهداری کنند، امسال برای آگاه سازی این قشر رقابتی بین المللی شکل گرفته به این ترتیب که با برگزاری یک مسابقه عکاسی جهانی از نوجوانان و جوانان 15 تا 24 ساله دعوت شده که در یک عکس اهمیت تالاب ها را در زندگی انسان به تصویر کشیده و شانس خود را برای برنده شدن در مسابقه ای جهانی امتحان کنند.

افرادی که به شرکت در این مسابقه علاقه دارند می توانند از امروز تا یازدهم اسفند ماه با استفاده از دوربین عکاسی یا تلفن همراه از تالاب ها عکاسی کرده و با بارگذاری آن در وب سایت جهانی تالاب ها به نشانی www.worldwetlandsday.org در این رقابت جهانی شرکت کنند، جایزه نفرات برتر نیز سفر به یک تالاب معروف به انتخاب خود آنهاست.

این در حالی است که باید تاکید کرد مسئولان کشور نیز می توانند برای آگاه سازی بیشتر جوانان مسابقاتی اینچنینی در سطح کشور برگزار کرده و جوانان و نوجوانان را نسبت به حفظ تالاب ها تشویق کنند، زیرا با توجه به گفته های معاون آبخیزداری، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور فقط 12 درصد ایرانی ها درک درستی از عواقب تخریب منابع طبیعی دارند. بنابراین باید با فرهنگسازی نسل جوان کشور را بیش از پیش نسبت به لزوم حفظ اکوسیستم های آبی آگاه کرد، چون آنها تصمیم گیران آینده جهان هستند بنابراین باید از هم اکنون به فکر حفظ تالاب ها باشند.

جای خالی قانون

یکی دیگر از مسائلی که سبب شده وضع تالاب های کشور بحرانی شود، نبود قانونی مشخص برای حفظ و بهره برداری از آنهاست. مدتی قبل تعدادی از نمایندگان مجلس طرحی را در این باره آماده کرده و آن را تا مرحله مطرح شدن در صحن علنی نیز پیش بردند، اما دولت تصمیم گرفت این مشکل را با ارائه لایحه حل کند تا چنانچه لایحه بار مالی داشت مشکلی پیش نیاید.مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران در این باره توضیح می دهد: لایحه در جلسه کمیسیون زیر بنایی دولت مطرح شده و قرار است با قید فوریت به تصویب هیات دولت برسد.

بنابراین هنوز قانونی برای نجات تالاب ها وجود ندارد ودر خوشبینانه ترین حالت باید امیدوار بود این لایحه در بهار سال آینده در مجلس تصویب شود.

این در حالی است که می توان با میدان دادن به سازمان های مردم نهاد از پتانسیل آنها برای رفع مشکلات کشور استفاده کرد. برای این کار فقط باید دید امنیتی به آنها نداشت و درخواست های آنها را کمتر درگیر بروکراسی اداری کرد. افزون بر این می توان با دیپلماسی قوی از کمک های بین المللی بیشتری در راستای حفظ محیط زیست کشور استفاده کرد. سلیمانی درباره میزان کمک های بین المللی عنوان می کند: سازمان ملل در چند سال گذشته دست کم چهار میلیون دلار و ژاپن نیز یک میلیون دلار آورده داشته اند، کمک های بین المللی بیشتر در راستای سیستم های جدید مدیریتی است، برای نمونه می توان به کمک دولت ژاپن برای استقرار کشاورزی پایدار در حاشیه دریاچه ارومیه یا کمک های فنی و فکری کنوانسیون رامسر برای مدیریت بهینه تالاب ها اشاره کرد که بیشتر در حوزه نرم افزاری و مدیریتی است.

روز جهانی تالاب ها

44 سال است هر سال دوم فوریه به نام روز جهانی تالاب ها نامیده می شود، ماجرای نامگذاری این روز به سال 1971 و زمانی برمی گردد که کنوانسیون رامسر شکل گرفت. براساس قوانین این کنوانسیون کشورهای عضو باید در راستای حفظ تالاب ها تلاش کنند. به گفته مدیرکل آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به این که کشور ایران در شمار بنیانگذاران کنوانسیون رامسر قرار دارد و نخستین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بنیانگذار و عضو اصلی کنوانسیون رامسر نیز بوده کشورمان باید در کنوانسیون رامسر نقش مفیدتری داشته باشد.

هر سال دبیر خانه کنوانسیون رامسر با توجه به شرایط و نکات ضروری شعاری را به مناسبت این روز انتخاب می کند. برای نمونه شعار سال گذشته «تالاب و کشاورزی همراهانی برای توسعه پایدار» بود و «تالاب ها به عنوان مقاصد گردشگری» شعاری بود که برای سال 2013 در نظر گرفته شده بود. شعار امسال روز جهانی تالاب نیز «تالاب ها برای آینده ما؛ همراه شوید» است. هر سال به مناسب روز جهانی تالاب ها برنامه های مختلفی در سراسر کشور برگزار می شود در این روز سازمان های مردم نهاد برای آموزش جوامع محلی و آگاه کردن آنها تلاش های بیشتری انجام می دهند. در کشورمان نیز از سال گذشته سازمان حفاظت محیط زیست تصمیم گرفته که این مراسم ها را با محوریت سازمان های مردم نهاد برگزار کند.

هرچند در تمامی استان های کشور مراسمی به مناسب این روز برگزار می شود، اما مراسم اصلی قرار است، امروز در شهر زابل و در حاشیه تالاب هامون برگزار شود.در این مراسم رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و نماینده سازمان ملل نیز حضور خواهند داشت، همچنین قرار است از قهرمانان تالابی در سه بخش علمی، اجرایی و مشارکت های مردمی قدردانی شود. افزون بر این سازمان حفاظت محیط زیست مکاتباتی با وزیران ورزش و جوانان، علوم، آموزش و پرورش و مسئولان استانداری ها انجام داده تا با کمک آنها بتوان جوانان تمام کشور را نسبت به اهمیت حفظ تالاب ها آگاه کرد.

منبع: روزنامه جام جم

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها