آیا «پادشاهی موروثی» تا ابد در عربستان دوام خواهد داشت؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری صوت لبنان، در پرتو ناآرامی‌های بی سابقه در منطقه خاورمیانه انتقال راحت و منظم قدرت در عربستان سعودی که ملک عبدالله 90 ساله پادشاه آن است، به موضوعی بسیار حساس تر از قبل  تبدیل شده است و اینکه چه کسی در سالهای آینده قدرت را در این کشور به دست خواهد گرفت، موضوعی پیچیده ای است که هنوز حل و فصل نشده است.

به ظاهر بزرگان خاندن حاکم آل سعود در حال رایزنی در مورد موضوع ترتیبات مربوط به جانشین پادشاه هستند و در این میان سلمان ملک عبدالله ولیعهد کنونی پادشاه خواهد شد و به این ترتیب بی تردید امیر مقرن که جانشین ولیعهد است وارث آینده تخت پادشاهی خواهد شد.

پادشاهی موروثی تا ابد در عربستان ادامه نمی یابد

این سه نفر فرزندان ملک عبدالعزیز بنیانگذار عربستان هستند که در سال 1953 درگذشت و از آنان به عنوان فرزندان سعود یاد می شود و همه پنج نفری که از آن پس بر تخت پادشاهی تکیه زدند از بین دهها فرزندان ملک عبدالعزیز بودند، اما این شیوه نمی تواند تا ابد ادامه پیدا کند.

امیر مقرن که روزهای پایانی دهه شصت عمر خود را سپری می کند، کوچکترین فرزند ذکور ابن سعود است و بعضی از برادران ناتنی او از جمله امیر احمد که برادر تنی امیر سلمان است، هنوز در قید حیات هستند.

امیر احمد و سلمان دو تن از هفت برادران معروف به سدیری ها هستند که به فرزندان ملک عبدالعزیز از همسرش حصه بنت احمد السدیری گفته می شود و تا چندی پیش در بین فرزندان ذکور عبدالعزیز پرقدرت ترین ائتلاف را در اختیار داشتند.

اکنون فرضیه ولیعهدی امیر مقرن به این معنی است که روزی می رسد که او آخرین پسر موسس عربستان خواهد بود که تخت پادشاهی را در اختیار خواهد گرفت، اما چه بسا امیر احمد هنوز بر اینکه از نظر سنی بر او مقدم تر است، تاکید داشته باشد.

اما اقدام بی سابقه ملک عبدالله یا همان تعیین جانشین ولیعهد در راستای تضمین انتقال آرام و آسان قدرت در آینده صورت گرفت.

در این میان تاکنون دو ولیعهد سعودی یعنی امیر سلطان و نایف بن عبدالعزیز فوت کردند پیش از اینکه به پادشاهی برسند و ملک عبدالله سالخورده نیز از ضعف و بیماری رنج می برد در حالی که امیر سلمان 78ساله نیز با مشکلات جسمانی روبه رو است.

اما اگر اندکی به گذشته بازگردیم به یاد می آوریم که هیئت بیعت در مارس 2014 به منظور حل و فصل مشکل مربوط به جانشینی پادشاه، نشستی را با مشارکت فرزندان و نوادگان ابن سعود برگزار کرده و ولیعهدی ولیعهد مقرن بن عبدالعزیز را به این شرط که این پست نهایی نباشد، تصویب کرد.

ولیعهدی امیر مقرن زنگ خطر اختلافات گسترده است

هرچند همه امیران حاضر در نشست هیئت بیعت به نفع امیر مقرن رای دادند اما  به احتمال زیاد اختلافات زمانی برملا خواهد شد که مقرن ارتقا پیدا کند و به ولیعهدی برسد زیرا کوچکترین فرزند ذکور ابن سعود به شمار می آید آن هم در حالی که اکنون نامزدهای قدرتمندی وجود دارند که بسیاری از آنان وزارت های مهم راتصدی کرده اند.

اما موضوع حساس دیگر اینکه کسانی که در راس قدرت هستند، مایلند فرزندان خود را در پست هایی قرار دهند که فرصت ارتقا و پیشرفت برایشان فراهم باشد و روشن است هنگامی که پادشاه و ولیعهد تغییر می کند یا بخت با فرزندانشان یار خواهد بود یا بدشانسی خواهند آورد.

نکته قابل ملاحظه اینکه از بین چهار پسر ملک عبدالله کسی که بیشترین شانس را برای ارتقا سریع دارد، امیر متعب است که 60 سال دارد و سال گذشته به عنوان فرمانده گارد ملی انتخاب شده و از نفوذ بسیاری برخوردار بوده و وزارتی را تصدی کرد که مخصوص او ایجاد شد.

امیرمحمد، رقیبی که نامش بر سرزبان ها است

اما به نظر می‌رسد رقیبی که این روزها زیاد در مورد او صحبت می شود، محمد بن نایف وزیر کشور است و این پستی است که پدرش یا همان ولیعهد نایف و یکی از هفت برادران سدیری نیز سالهای طولانی آن را تصدی کرد.

امیر محمد که مناصب دولتی زیادی را در پرونده خود دارد در جریان سفر به آمریکا و سایر کشورها توانست توجه مثبت را به خود جلب کند.

به هر حال عربستان اکنون با چالش های داخلی متعددی دست به گریبان است که  افزایش نرخ بیکاری در بین جوانان و بازگشت جهادی ها از عراق و سوریه که افزایش انتقاد از آل سعود در رسانه ها و صفحات اجتماعی را به دنبال داشته بخش مهمی از چالش های پیش روی آن است به اضافه اینکه آتش نارضایتی در منطقه الشرقیه که بیشتر جمعیت آن شیعه هستند، شعله ور شده است.

در بحبوحه این مشکلات، امیران سعودی در تلاش هستند از هرگونه رفتار و نشانی که از نظر دشمنان به معنی شکاف و اختلاف در بین آل سعود است، جلوگیری کنند، از همین رو با وجود اینکه پیش بینی می شود بحث و جدل داغی بر سر اینکه چه کسی در نهایت قدرت را در دست خواهد گرفت، به وجود بیاید اما این احتمال نیز وجود دارد که چنین مسائلی در کاخ پادشاهی و در خفا حل و فصل شود.

سناریوهای انتقال قدرت در عربستان

اما می توان گفت که سناریوهای انتقال قدرت در عربستان محدود و معلوم به نظر می رسد و بدترین آن در زمان ملک سعود رخ داد هنگامی که خاندان حاکم به چند دسته تقسیم شدند و قدرت با توسل به زور و دخالت بیگانگان و از همه بیشتر آمریکایی ها به نفع فیصل تمام شد، تا جایی که روحانیون برای پایان دادن به این کشمکش به نفع فیصل وارد عمل شدند.

اما در مراحل دیگر احتمال کناره گیری از قدرت وارد نیست زیرا ملک فهد در سال 1982 به پادشاهی رسید و تا سال 2005 در قدرت بود تا اینکه در اثر سکته مغری توان ذهنی و جسمی خود را از دست داد و نتوانست وظایف مربوط به حکمرانی را در اختیار داشته باشد با این وجود تا آخرین روز زندگی همچنان پادشاه باقی ماند.

در شرایطی که اکنون ملک عبدالله در آن به سر می برد و با در نظر گرفتن نقشه کاملا دقیق برای فراهم کردن شرایط مناسب به قدرت رسیدن پسرش متعب و تعیین تعدادی از فرزندانش در پست های حساس مانند امیر مکه، ریاض و معاونت وزیر خارجه و همچنین نگرانی از اینکه در صورت فوت پادشاه سدیری ها تمام آنچه گروه حامی پادشاه رشته کرده اند، پنبه کنند، سه سناریو وجود دارد:

اول: باقی ماندن پادشاه در تخت سلطنت تا پایان عمر و سپس روند عملیات انتقال قدرت بر اساس سنت موجود.

در این سناریو قدرت گرفتن امیر متعب پس از امیر مقرن تضمین نشده است زیرا این موضوع جز اختیارات پادشاه آینده است و در اینجا شکی نیست که سلمان یا همان ولیعهد کنونی کسی را از میان حامیان پادشاه به عنوان نائب دوم انتخاب نخواهد کرد بلکه چه بسا شخص انتخابی او یکی از سدیری ها باشد.

دوم : کناره گیری پادشاه  از سلطنت با این ضمانت که متعب ولی ولیعهد شود با همان شرایطی که در مورد مقرن لحاظ شده بود.

این سناریو قابل قبول و نجات دهنده به نظر می رسد، اما آنچه سدیری ها را در مورد پادشاهی مقرن و ولیعهدی متعب نگران می کند، این است که در این صورت  شانس سدیری ها تقریبا از بین می رود.

سوم: در پیش گرفتن همان شیوه ای که قطر به کار گرفت یعنی کناره گیری پادشاه و ولیعهد و تعیین مقرن به عنوان پادشاه و متعب به عنوان ولیعهد و محمد بن نایف یا یک نفر دیگر از سدیری‌ها به عنوان معاون دوم .

انتهای پیام/ر