دموکراسی؛ فصل جدید یا رؤیایی در دفتر وقایع افغانستان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، به نظر می‌رسد، انتقال دموکراتیک قدرت در افغانستان یکی از ستوده شده‌ترین پدیده‌های تاریخ این کشور است. با سوگند خوردن «اشرف غنی احمدزی» رئیس‌جمهور جدید افغانستان در حضور بیش از 1400 میهمان ملی و بین‌المللی، افغانستان وارد مرحله جدیدی از شیوه حکومت‌داری شد که زمان طولانی برای انجام این انتقال قدرت صرف شد.

اگرچه دموکراسی با بهای گزافی وارد افغانستان شده و برای استقرار آن در این کشور زندگی‌های بسیاری از دست رفته است اما فرارسیدن فصل جدیدی از حکومت مردمسالار در افغانستان چندین سؤال ناراحت‌کننده را نیز برای مقامات افغان و جامعه بین‌الملل بوجود آورده است.

از آن‌جا که ارائه طرح «همه برنده‌اند» در انتخابات افغانستان تنها روند برقراری دموکراسی که مردم مسئولیت برقراری آن را برعهده دارند را زیر سوال برده است، تقسیم قدرت توسط 2 نامزد انتخابات جنجالی افغانستان این پرسش‌ها را مطرح می‌کند که آیا 2 رهبر سیاسی با اهداف متفاوت توانایی حفظ تقسیم قدرت را دارند؟ و آن‌ها تاچه زمانی به توافقنامه حکومت وحدت ملی عمل خواهند کرد؟

این در حالی است که نشانه‌های ناسازگاری روز قبل از مراسم تحلیف آشکار شد و در پی آن عبدالله عبدالله تهدید کرد که اگر نتایج آرا به اطلاع عموم نرسد، وی مراسم تحلیف را تحریم می‌کند.

حدود 8 میلیون نفر در انتخابات تاریخی افغانستان شرکت کردند تا نماینده خودشان را انتخاب کنند. پس از دومین دور انتخابات، عبدالله عبدالله پروسه انتخابات را آلوده به تقلب گسترده و برنامه‌ریزی شده‌ اعلام کرد که سرانجام با دخالت مستقیم آمریکا، 2 کاندیدای انتخابات این کشور موافقت کردند تا همه آرا در حضور ناظران بین‌المللی بازشماری شود.

براساس توافق 2 کاندیدای ریاست‌جمهوری افغانستان قرار شد حدود 23 هزار صندوق رای مورد بررسی مجدد قرار گیرد که برای کمیسیون مستقل انتخابات بدون تجهیزات کار دشواری به نظر می رسید. بسیاری از مقامات رسمی کمیسیون مستقل انتخابات هر روز بصورت پاره وقت و با حقوق کم کار می‌کردند تا تکلیف این کشور هرچه زودتر مشخص شود و نشان دادند که آن‌ها از لحاظ سیاسی به درک سیاسی خوبی رسیده‌اند.

باوجود تمام کاستی‌ها، مقامات کمیسیون مستقل انتخابات بر بیطرفی اعضای این کمیسیون تلاش می‌کردند هرچند که همه چیز به گونه دیگری رقم خورد اما درک سیاسی که مقامات این کمیسیون به آن رسیدند، یکی از ارکان مهم برای برقراری دموکراسی در هر کشوری است.

«رفیع الله رحمانی» ،24 ساله، یکی از اعضای کمیسیون مستقل انتخابات، که بصورت پاره وقت در روند بازشماری آرا با جدا کردن برگه‌های رای ولایت‌ها، مسئولیت شناسایی «تقلب» در فرآیند انتخابات را برعهده داشت معتقد است: زمان آن فرارسیده که مخالفان مسلح دولت باید افغانستان را ترک کنند یا از دشمنی با ملت دست بردارند که تنها راه نیل به چنین هدفی، تشکیل یک دولت با ثبات است.

در کشوری که برای زنان خطرناک شناخته می شود، دیدن زنانی در روند بازشماری دلگرم کننده بود. تعداد زیادی از میزها توسط زنان جوانی اداره می‌شد که کاملا از روند بازشماری آگاهی داشتند و با وجود تهدیدات احتمالی، هر روز با اراده قوی به انجام وظایفشان می‌پرداختند.

حضور ناظران بین‌المللی نیز به اعتبار روند بازشماری افزود و امکان برخی از سوءاستفاده‌ها را کاهش داد. گزارش‌های ابتدایی بعضی از گروه‌های ناظر داخلی حاکی از هوشیاری تمامی ناظران انتخاباتی بود.

کندی روند بازشماری، یکی از مشکلات اصلی فرآیند انتخابات بود که متأسفانه این کندی تبدیل به یک الگو در دست 2 حزب رقیب انتخاباتی شد که دستورالعمل بازشماری را تحت تأثیر قرار دادند.

یکی از دلایل کندی روند بازشماری «برگه‌های آرا با علامت‌گذاری مشابه» بود.

حداقل 20 برگه با نشانه گذاری مشابه برای بازشماری یک رأی مورد نیاز بود اما این ضوابط در ادامه روند بازشماری تغییر کرد و این تعداد به 10 برگه کاهش یافت که بجای حل و فصل واقعی مشکلات، به دور زدن فرآیند بازشماری دامن زد.

دستورالعمل‌های بازشماری به اندازه کافی دقیق نبودند بنابراین در روند بازشماری، مسائل متعددی اعضای کمیسیون انتخابات را به چالش کشاند. به عنوان مثال، صندوق‌های رأیی وجود داشت که از محل‌های رأی‌گیری مختلف اما از یک مرکز بودند. پس از مدتی، مقامات کمیسیون مستقل انتخابات تصمیم گرفتند که برگه‌های نتیجه‌گیری متفاوتی برای بازشماری آرای هر محل رای‌گیری تهیه کنند.

این تصمیم کمیسیون مستقل انتخابات مشکل جدیدی را برای روند بازشماری ایجاد کرد زیرا سیستم بازشماری برای یک بار ثبت اطلاعات طراحی شده بود که نشان می دهد این نقص بزرگ سیستم انتخاباتی از دید بسته مقامات نشأت گرفته است.

در جریان انتخابات موضوع مهمی که به آن توجه چندانی نشد، گزارش ثبت تعداد رأی‌دهندگان بود. اگرچه افغانستان دارای سیستم ثبت رأی‌دهندگان است اما توجه چندانی به تناقض‌های موجود در فهرست رأی‌دهندگان ندارد.

موضوع دیگری که اعتبار انتخابات را زیر سوال برد این بود که مقامات کمیسیون مستقل انتخابات و ناظران 2 حزب انتخاباتی برای شناسایی اشتباهات در فهرست رأی‌دهندگان آموزش ندیده بودند، بنابراین قادر به تشخیص تقلب در آن نبودند.

ادامه بازشماری آرا در غیاب ناظران 2 کاندیدای ریاست‌جمهوری، هدف اصلی انجام بررسی و بازشماری آرا مبنی بر جلب رضایت 2 رقیب انتخاباتی نسبت به نتیجه نهایی انتخابات را زیر سوال برد. این موضوع موجب شد که مسائل بیشتری در ذهن 2 کاندیدای افغان شکل گیرد.

با این حال، آخرین مسئله‌ای که در فرآیند انتخابات تنش ایجاد کرد، گم شدن چک لیست نتایج بازشماری بود که ناظران بین‌المللی و مقامات کمیسیون مستقل انتخابات باید پاسخگوی آن باشند.

با وجود داشتن سیستم الکترونیک در فرآیند انتخابات و بازشماری آن، مقامات کمیسیون مستقل انتخابات هنوز قادر به ثبت ولایت‌هایی که چک لیست نتایج بازشماری آن گم شدند نیست.

روند انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان نشان داد که نقص‌های بسیاری در سیستم انتخابات وجود دارد که اعتماد 2 کاندیدای ریاست‌جمهوری نسبت به ساختار انتخاباتی را از بین برده است.

یک سیستم دموکراتیک فقط زمانی در یک کشور ایجاد و به مرحله اجرا می‌رسد که آن کشور دارای دولت و سازمان‌های دولتی منسجم و قوی باشد، بنابراین زمانی که در انتخابات ادعا و اتهام تقلب وجود دارد، نمی‌توان اعتماد مردم نسبت برقراری دموکراسی در کشور را جلب کرد.

افغانستان باید ایجاد سازمان‌های انتخاباتی معتبر و قابل اعتماد را آغاز کند زیرا مردم فقط زمانی به سیستم انتخابات و فعالیت‌های دولت اعتماد می‌کند که دستورات کمیسیون انتخابات مورد احترام احزاب انتخاباتی قرار گیرد در غیر اینصورت با از بین رفتن اعتماد مردم به دولت، کار آن برای ایجاد سازمان انتخاباتی مطمئن و قابل اعتماد غیر ممکن به نظر می‌رسد.

انتهای پیام/ع