تخصیص اعتبار، مانع نابودی آثار باستانی سد تالوار بیجار

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیجار، توسعه کشور و پیشرفت آن همگام با علم و فناوری های نوین امری اجتناب ناپذیر است ولی باید به تاریخ، فرهنگ و قدمت کشور نیز همپای این تحولات، ارج نهاده شود چرا که بدون شک تعالی فرهنگ یک کشور، در گرو حفظ آثار تاریخی آن است و با از بین رفتن آثار تاریخی، فرهنگ کشور نیز دچار آسیب می‌شود.

ایران کشوری است که به لحاظ فرهنگی و تاریخی سرآمد سایر کشورهاست و آثار تاریخی بی نظیری را در دل خود جای داده است و در این میان استان کردستان به عنوان یک منطقه تاریخی که قدمت برخی از شهرهای آن به سده ششم قبل از میلاد می رسد، دارای آثار باستانی و تاریخی بسیار زیادی به ویژه در شهرستان بیجار است.

22 تپه باستانی و تاریخی موجود، واقع در سد تالوار بیجار گواهی بر این ادعاست که با آبگیری این سد، تمامی آثار باستانی آن به زیر آب خواهد رفت و برای همیشه تاریخ چند هزار ساله این منطقه را در دل خود دفن خواهد کرد.

با رسانه ای شدن آبگیری سد تالوار از سوی رسانه های مختلف، عملیات نجات بخشی این آثار، در کانون توجه قرار گرفت تا مسئولان، هرچه زودتر برای بیرون آوردن آثار باستانی از دل تپه های واقع در سد تالوار، چاره ای بیاندیشند.

گروه 5 نفره نجات آثار باستانی سد تالوار، پس از تلاش نماینده شهرستان بیجار در مجلس و مذاکره با مدیران وزارت نیرو و سازمان میراث فرهنگی کشور، برای تخصیص اعتبار جهت نجات بخشی و مطالعه بر روی قدمت آثار باستانی این منطقه، از هفته گذشته کاوش نجات بخشی را در این منطقه آغاز کرده‌اند.

عباس مترجم، استاد باستان شناسی دانشگاه بوعلی همدان و سرپرست گروه نجات در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیمبا تاکید بر ارزش مطالعاتی بسیار بالای این منطقه اظهار کرد: قدمت این منطقه به هزاره ششم پیش از میلاد می رسد و اگر باستان شناسان دنیا از این امر مطلع شوند، کمتر از یک هفته خود را به ایران خواهند رساند.

وی تپه تالوار را متعلق به دوران "مس سنگ" دانست و گفت: با توجه به کارشناسی های صورت گرفته، این تپه باز مانده از دوران "دالما" است که منشاء فرهنگ آن، از دریاچه ارومیه آغاز می شود و پس از کشیده شدن به مناطق زاگرس، تا ناحیه لرستان هم پیش می رود.

سرپرست گروه نجات آثار باستانی سد تالوار دالما را یکی از فرهنگ های غالب غرب ایران پیش از هزاره ششم قبل از میلاد برشمرد و خاطر نشان کرد: تپه دالما تا پایان دوره مس سنگ جدید، به مدت 2400 سال و بدون وقفه مدفون بوده است.

وی با اشاره به اینکه ساکنان این منطقه، کشاورز، دامدار و شکارچی بوده‌اند تصریح کرد: فراوانی گونه های استخوان بز، گوسفند، گاو و الاغ اهلی از دلایل دامداری، یافتن سنگ ساب‌ها و تیغه داس دلیل کشاورزی و یافتن بقایای استخوان ماهی و لاک پشت آبی در رودخانه احتمالی و بقایای استخوان گورخر و غزال دلیلی بر شکارچی بودن اهالی دالما است.

مترجم به شباهت زندگی مردم دالما با مردم بین‌النهرین اشاره کرد و افزود: مردم ساکن در بین النهرین در تلی به نام تل " ام الدباغیه " غزال و گورخر شکار می کردند که بی شباهت به شکار مردم دالما نیست.

همچنین سفال های موجود در دالما از نظر نقش کل شاخدار و سفال هایی که داخل آن شیار شیار است با سفال های موجود یافت شده در بین النهرین شباهت تنگاتنگی دارد.

وی فرهنگ خاص مردم دالما را "حسونایی" عنوان کرد و گفت: این فرهنگ تا پایان دوران مس سنگ جدید ادامه داشت و در سال 3200 قبل از میلاد مردم این منطقه به یکباره ناپدید شدند. پس از این زمان قوم جدیدی به نام " یانیتی" در این مکان مستقر شدند و پس از آن این منطقه برای همیشه متروک شد و دیگر رونق سابق خود را باز نیافت و خانم سوئینی باستان شناس معروف آمریکایی در سال 1356 در سفری که به شهر بیجار داشته است به حضور این قوم اشاره می کند ولی هیچ گاه در گزارش خود نامی از تالوار نمی آورد.

سرپرست گروه نجات آثار باستانی سد تالوار با اشاره به وجود روستایی از دوران مفرغ، آهن، اواخر دوره ماد و اوایل هخامنشی در این منطقه خاطر نشان کرد: در این دوران استقرار تاریخی وجود نداشته است اما در دوره اشکانی و ساسانی جمعیت منطقه مجددا افزایش می یابد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا آثار به دست آمده مانع آبگیری سد خواهد شد یا نه تصریح کرد: اهمیت این منطقه در مطالعاتی بودن قدمت آن است و گنجینه ای است که باید بشر 2 هزار سال در جایی مستقر شود تا چنین آثاری را از خود برجای بگذارد و با اختصاص بودجه بسیار اندک ما خواهیم توانست آثار این منطقه را در اسرع وقت از نابودی نجات دهیم، حتی اگر ما آن را مطالعه نکنیم با قرار دادن آثار در موزه، سایر باستان شناسان بر روی این آثار مطالعاتی انجام خواهند داد و این خود بخشی از فرهنگ غنی کشور است.

مترجم به وجود توکن و  تخصصی بودن حرفه ها در این منطقه اشاره کرد و افزود: اگر مدرک و یا کوره مبنی بر استخراج مس و ذوب آن را برای اولین بار در این منطقه پیدا کنیم در نوع خود بی نظیر است و در اینجا قالب سنگی مس و فلزگری داریم که بخشی از صنعت کشور است و نباید از بین برود.

وی از توکن به عنوان چرتکه و اشیاء شمارشی نام برد و گفت: تمام باستان شناسان دنیا بر این امر مهم اتفاق نظر دارند که توکن ها زمینه ساز ابداع خط میخی و پیش زمینه شکل گیری خط، نگارش و اندیشه نگار هستند و تپه های حاجی فیروز، سراب کرمانشاه، زاغه فرزین، سبابی و اخیراً تپه دالما که از تنوع بیشتری برخوردار است، محل تجمع و تبدیل توکن های شمارشی به نوشتاری است.

سرپرست گروه نجات آثار باستانی سد تالوار با اشاره به وجود تیغه‌هایی از جنس اکسید ین و سفال‌هایی از جنس سفال عبید در این منطقه خاطر نشان کرد: این اشیاء نشانگر وجود مردمی آگاه، تجارت با مناطق پیرامون و وجود منطقه ای مهم در آن زمان است که مورد توجه بقیه اقوامی که در اطراف این منطقه می زیسته‌اند است.

وی با اشاره به مدت زمان کاوش نجات بخشی تصریح کرد: کاوش های باستان شناسی زمان مشخصی ندارد و هرچه بیشتر پیش برویم به اطلاعات بیشتر و تازه تری دست می یابیم که به علم باستان شناسی کمک شایانی می کند و تپه ای که قرار است زیر آب برود به قطع بقین نابود خواهد شد و باید با تسریع در کاوش های نجات بخشی خود از این فاجعه بزرگ تاریخی جلوگیری کنیم.

مترجم با تاکید بر اینکه تا کنون آثار به دست آمده متعلق به فرهنگ مردم دالما است افزود: ما دوران "نوسنگی" قبل از دوره دالما هم داریم، یعنی زمانی که مردم از کوه و شکار دست کشیدند و در دشت ساکن شدند و کشاورزی کردند. در شرق زاگرس مرکزی، بیجار و مناطق مرتفع کردستان آثار نو سنگی به دست نیامده است ولی اگر در این منطقه یافت شود در نوع خود بی نظیر است و تمام سعی ما بر این است که به خاک بکر، یعنی آثاری از اولین انسان‌هایی که در این منطقه زیسته‌اند دست یابیم.

انتهای پیام/ ب