ایران چقدر از صادرات نرم افزار سود می کند؟

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، در حالی که در اتوبان ها و خیابان های تهران تابلوهای بزرگ شرکت سامسونگ توجه ها را جلب می کند، این روزها این شرکت استفاده از خدمات نرم افزاری خود برای کاربران ایرانی را متوقف کرده است. این شرکت که چندسالی است با محصولات مختلف خود از جمله گوشی های همراه  به بازار ایران وارد شده و حتی برای تبلیغات خود بازیگران سریال های کره ای محبوب در ایران  همچون «جومونگ» را هم به کشور آورده است تا مشتری های بیشتری برای خود دست و پا کند این تصمیم را به دلیل تحریم های اقتصادی آمریکا و اروپا گرفته است.

در سال های گذشته انواع نرم افزارهای کامپیوتری و خدماتی به ابزارهایی مهم و استراتژیک تبدیل شده است تا جایی که در بسیاری مواقع کشورها و شرکت ها از آن ها حتی به عنوان اهرم فشار استفاده می کنند. نرم افزاهای کامپیوتری و خدماتی تاجایی در سال های گذشته به زندگی روزمره افراد نفوذ کرده اند که از این سال ها و دهه حتی به عنوان دهه «انقلاب نرم افزار» یاد می شود.

استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری تقریبا در همه بخش های زندگی امروزی از خرید اینترنتی تا استفاده از  پرتابل اداره و نامه نگاری و ثبت نام در انواع سایت ها خود را نشان می دهد. از سوی دیگر همزمان با افزایش استفاده از نرم افزار توسط مردم بحث تولید و تجارت نرم افزارها هم به عنوان کالاهایی تجاری و سود آور در همه کشورهای جهان از جمله ایران مطرح شده است و کشورها در رقابتی جهانی تلاش می کنند تا سهم بیشتری از این بازار  را به دست بیاورند تا جایی که اسدالله عسگراولادی رئیس کنفدراسیون صادرات سال 90 در سومین همایش ملی توسعه‌ تولید و صادرات نرم افزار گفت:«در دنیای امروز ، قرن 21 صادرات نرم افزار واجب تر از صادرات محصولاتی مثل کشمش و پشته است.»

در سال های اخیر توجه به صادرات خدمات فنی و مهندسی افزایش یافته و دولت در این خصوص برنامه های مختلفی را به اجرا در آورده است. نتیجه اجرای این برنامه ها ارتقای سطح صادرات خدمات فنی و مهندسی از تقریباً هیچ به سالانه بیش از یک میلیارد دلار طی حدود 10 سال است.
طی سال های گذشته برای ارتقای صادرات خدمات فنی و مهندسی، تلاش هایی نیز در خصوص ارتقای صادرات نرم افزار صورت گرفته است. این تلاش ها از دو طرف بخش خصوصی (انجمن شرکت های انفورماتیک ایران) و دولت (دبیر خانه شورای عالی شورای انفورماتیک کشور) از سال 1376 آغاز و در سال 1377 به تاسیس کنسرسیومی متشکل از 27 شرکت نرم افزاری مهم کشور با هدف توسعه صادرات نرم افزار منجر شد. اما متاسفانه دولت آن گونه که از صادرات خدمات فنی و مهندسی حمایت کرده بود، از صادرات نرم افزار حمایت به عمل نیاورد و این انسجام باقی نماد.

طبق آمارهای جهانی حجم بازار نرم‌افزارها در دنیا حدود یکصد میلیارد دلار است که بازار آمریکا 50 درصد آن را تشکیل می‌دهد؛ بعد از آن اروپا حدود 20 تا 25 درصد و سپس بازار آسیا و اقیانوسیه حول و حوش 15 تا 20 درصد و کشورهای خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین هم 5 درصد باقی مانده بازار را از آن خود دارند. در حال حاضر بزرگ ترین کشور تولید کننده نرم افزار در سطح جهان هم هندوستان است که سالانه از این راه میلیاردها دلار درآمد کسب می کند. سهم ایران از بازار جهانی تولید و تجارت نرم افزار با 100 میلیون دلار فروش تنها یک دهم درصد است.

آماری که هر چند نسبت به مقیاس جهانی و دیگر کشورها در جایگاه بسیار پایین تری است اما نسبت به یک دهه گذشته رشد بسیار زیادی داشته است. به شکلی که میزان صادرات نرم افزار در کشور از 13 میلیون دلار در سال 82 به 100 میلیون دلار در سال 90 افزایش یافته است و این یعنی رشدی 5/8 برابری که از این لحاظ به آمار جهانی شبیه است. زیرا میزان رشد صادرات جهانی نرم افزار طی سال های گذشته در سطح جهان هم  5/8 درصد بوده است.  هم اکنون 5 نفر از 10 ثروتمند جهان در صنعت نرف افزار به کار مشغول هستند.

در سال های گذشته عمده ترین بازار هدف صادرات نرم افزار ایران کشورهای افغانستان، ازبکستان، امارات، تاجیکستان، زیمباوه، مالزی، دومنیکن، مکزیک، کانادا و آلمان بوده است و ایران علاوه بر نرم افزارهای کاربردی کامپیوتری، سیستم های اداری، خدماتی و بازی های کامپیوتری به این کشورها صادر می کند. همچنین بیشتر صادرات نرم‌افزار اداری ایران در حوزه‌های صنایع خاص مثل نساجی، کاشی و سرامیک، ریخته‌گری بوده است. طبق برنامه پنجم توسعه 2 درصد تولید ناخالص ملی باید مربوط به تولید نرم افزار و محصولات فناوری اطلاعات باشد عددی که در برنامه چهارم 5/1 بود و البته محقق نشد.

در کشور بیش از 2500 واحد ثبت شده در زمینه تولید نرم افزار فعالیت می کنند اما به اعتقاد کارشناسان تعداد واقعی شرکت های نرم افزاری در کشور باید چند برابر این عدد باشد که طبق برآوردها 70 تا 80 درصد آن ها هم از سوی بخش خصوصی مدیریت می شوند. به اعتقاد کارشناسان وجود بسترهای مناسب تولید نرم افزار در کشور و ارز آوری بالای آن باتوجه به نوع و میزان سرمایه گذاری باعث شده تا بخش خصوصی به سرمایه گذاری در این بخش تمایل نشان دهد. البته کارشناسان معتقدند ایران در زمینه سرمایه گذاری دربخش نرم افزار تازه در ابتدای راه است و بازار نیاز داخلی و خارجی نرم افزار می تواند پتانسیل بالایی برای ورود و سرمایه گذاری داشته باشد.

به اعتقاد کارشناسان، فعالان بخش خصوصی با کمک گرفتن از نخبگان بخش کامپیوتر و نرم افزار و همچنین استفاده از تجربه شرکت های مهم نرم افزاری می توانند با راه اندازی دفاتر و شرکت های نرم افزاریی و امکان سنجی و استخدام نیرو اقدام به راه اندازی شرکت تولید نرم افزار برای بازار داخلی و خارجی کنند. کارشناسان معتقدند سرمایه گذاری هوشمند در بازار نرم افزارهای کامپیوتری، بازی های کامپیوتری، نرم افزارهای چند رسانه ای و نرم افزارهای تخصصی اداری می تواند بازگشت سرمایه مناسبی را به دنبال داشته باشد. همچنین کارشناسان معتقدند سرمایه گذاران در حوزه نرم افزار نباید از بازار پر سود نرم افزارهای گوشی های همراه هم غافل شوند.

زیرا بازار پر رونق خرید و فروش و البته واردات گوشی همراه به خوبی نشان دهنده کشش این بازار است. به صورتی که طبق آمار رسمی گمرک کشور در طول سال گذشته 779 تن گوشی همراه معادل یک میلیون و 947 هزار و 500 دستگاه گوشی از طریق مبادی رسمی وارد کشور شده است و این حجم واردات در مقایسه با سال قبل که حجم واردات گوشی موبایل از مبادی رسمی یک میلیون و 463 هزار و 945 دستگاه بوده در حدود نیم میلیون عدد افزایش یافته است و این عدد یعنی پتانسیل بالا برای سرمایه گذاری.

نرم افزارهای موبایل را فراموش نکنید

نصب نرم افزارهای کاربردی روی تلفن های همراه این روزها بسیار بیشتر از سال های گذشته مورد توجه کاربران میلیونی موبایل ها قرار گرفته است و همین موضوع بازار بسیار مهم و البته متنوعی را برای سرمایه گذاری به وجود آورده است. در حال حاضر بازار اصلی نرم افزارهای تلفن های همراه در دست دو شرکت اپل و  گوگل است و بسیاری از تولید کنندگان مطرح گوشی های همراه در سطح جهان از جمله سونی، اچ تی سی، سامسونگ و خود اپل گوشی های خود را با این سیستم عامل ها روانه بازار می کنند. اما سوال مهم این است که آیا با وجود حضور این شرکت های مهم نرم افزاری در بازار موبایل باز جایی برای شرکت های تولید کننده نرم افزار وجود دارد یا نه و تا چه اندازه بستر برای شرکت های تولید کننده نرم افزار داخلی برای حضور در بازار داخلی نرم افزار موبایل وجود دارد؟

واقعیت این است که طی دو سال گذشته حضور شرکت های تولید کننده نرم افزارهای موبایل داخلی در بازار روندی به شدت رو به رشد داشته است و شرکت های ایرانی به سمت ساخت و عرضه نرم افزارهای موبایل بومی شده رفته اند و حتی از سوی نمایندگان برندهای مطرح جهان فعال در بازار داخلی هم مورد استقبال و توجه قرار گرفته اند و برای تولید نرم افزار به آن ها سفارش داده شده است. به اعتقاد کارشناسان بومی شدن برنامه ها، ساده بودن و کاربردی بودن آن ها و نزدیکی آن ها به فرهنگ داخلی و همچنین زبان عواملی هستند که باعث شده استفاده از نرم های موبایل بومی در کنار نرم افزارهای خارجی با استقبال کاربران ایرانی مواجه شود. سعید رسول اف از تولیدکنندگان نرم افزارهای موبایلی در مصاحبه ای در این باره گفته است:« علاقه استفاده از فناوری های جدید در بین کاربران تلفن همراه در کشور ایجاد شده است و حالا نوبت ما تولیدکنندگان است تا بتوانیم نیازهای آنها را بهتر شناسایی کرده تا به کمک روش های آسان برای عرضه محصولاتمان بتوانیم آنها را تشویق کنیم تا از محصولات ما استفاده کنند. خیلی از شرکت های تولیدکننده گوشی هم اکنون در این بخش مشغول سرمایه گذاری در ایران هستند. به این ترتیب که این شرکت ها به دنبال آن هستند تا علاوه بر گوشی ای که در اختیار کاربر ایرانی قرار می دهند، بتوانند نرم افزارهای بومی شده مورد نیاز آنها را نیز فراهم کنند. این کار علاوه بر ایجاد زمینه رقابتی در بین برندهای مختلف موجود در بازار نیازهای کاربران را نیز مرتفع می سازد.»

400 هزار دانشجوی کامپیوتر و نرم افزار

اشتغالزایی به خصوص نسل جوان از مزیت های اصلی تولید و صادرات نرم افزار در داخل کشور محسوب می شود. بسیاری معتقدند صادرات نرم افزار می تواند راه حل برون رفت از نرخ بالای بیکاری در کشور باشد. به اعقتاد کارشناسان یکی از مهم ترین مزیت های رشد تولید و صادرات نرم افزار در کشور اشتغالزایی است. امروز حدود 10 درصد کل دانشجویان کشور یعنی بیش از چهارصد هزار نفردر رشته های مرتبط با کامپیوتر و نرم افزار تحصیل می کنند و به زودی سالانه حدود یکصد هزار دانش آموخته این رشته آماده ورود به بازار کار خواهند شد و از این رو ایجاد فرصت های شغلی جدید مانند تولید و تجارت نرم افزار می تواند بسیار مهم باشد.

نبود کپی رایت بزرگ ترین مشکل تولید نرم افزار

ایران از جمله کشورهایی است که تهیه انواع نرم افزارهای چندین هزار تومانی داخلی و حتی چند صد دلاری خارجی در آن به قیمتی بسیار کم ممکن است. تفاوتی هم نمی‌کند چه نوع برنامه ای و نرم افزاری است و یا محصول کدام شرکت است. از آخرین نسخه سیستم عامل ویندوز گرفته تا انواع نرم افزارهای گران قیمت گرافیکی همه و همه تنها به قمیت یک عدد سی دی خام با هزینه کپی آن یعنی کمتر از چند هزار تومان قابل تهیه است.

مهم ترین مشکلات پیش روی تولیدکنندگان داخلی نرم افزار در حال حاضر هم همین موضوع است یعنی نبود قانون کپی رایت در کشور. هم اکنون مرکز توسعه فناوری اطلاعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی صدور شناسنامه و پروانه انتشار برای نرم افزارها است و از طرفی هم طی چند سال گذشته این مرکز در مبارزه با ارائه غیرقانونی نرم افزارهای دارای کپی رایت اقداماتی را انجام داده است اما به اعتقاد کارشناسان نبود فرهنگ کپی رایت باعث شده است تا این اقدامات چندان موثر نباشد.

به اعتقاد کارشناسان بسیاری از کاربران ایرانی به دلیل استفاده از نرم افزارهای کپی شده و عادت به این کار تمایلی برای پرداخت پول نداشته و  چندان شناختی هم نسبت به هزینه های تولید و ساخت نرم افزارها ندارند و از سوی دیگر گران بودن بسیاری از نرم افزارهای اصلی باعث شده تا بیشتر به سوی استفاده از نرم افزارهای کپی شده بروند موضوعی که با گشتی در بازارهای گوشی همراه همچون علاء الدین و بازارهای کامپیوتری مانند پایتخت به خوبی می توان متوجه آن شد. بسیاری از فعالان تولید و سرمایه گذاری در بخش نرم افزار معتقدند دولت با حمایت مراکز انتظامی باید درکنار فرهنگ سازی با متخلفان به خصوص کسانی که به صورت عمده اقدام به کپی می کنند، برخورد قانونی انجام دهند و عدم انجام اقدامی قانونی و منسجم می تواند باعث سرخوردگی تولید کنندگان نرم افزار های داخلی و بی انگیزه شدن آن ها و ضررهای مالی بسیار شود.

مرکز رسانه های دیجیتال

به اعتقاد کارشناسان  نمی‌توانیم در صنعت نرم‌افزار در سطح جهان سهمی داشته باشیم مگر اینکه مرتبا در این زمینه هزینه کنیم و در این مسیر حمایت‌های دولت‌ها بسیار اساسی است. مرکز رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به موازات شرکت های تولید نرم افزارهای بومی طی چند سال گذشته تلاش کرده است تا قدم هایی برای بومی سازی و گسترش محتوای فارسی در این بخش بر دارد و اقداماتی انجام دهد. ساخت بازی های کامپیوتری و کمک به سرمایه گذاری در بخش ساخت بازی های ایرانی از یک سو  و  همچنین پرداخت بخشی از سرمایه گذاری های صورت گرفته در بخش ساخت نرم افزارهای چند رسانه ای و حتی نرم افزارهای کاربردی تحت کامپیوتر از سوی دیگر از جمله فعالیت هایی است که تا به حال توسط مرکز رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفته است. این مرکز همچنین در یک سال گذشته اقدام به حمایت از طرح های مناسب در بخش برنامه های کاربردی برای تلفن همراه کرده است.

منبع: خبرآنلاین
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.