فهمی هویدی: قطع روابط مصر با ایران به زیان قاهره است

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، فهمی هویدی روزنامه‌نگار سرشناس مصری در مقاله‌ای در روزنامه الشروق مصر درباره پیام اخیر وزیر خارجه عربستان سعودی و دعوت از محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای آغاز مذاکرات بین دو کشور در ریاض نوشت: نمی‌دانم دولت مصر پیام وزیر خارجه عربستان مربوط به دعوت کشورش از وزیر امور خارجه ایران برای سفر به ریاض به‌منظور بررسی روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای را چگونه تعبیر و تفسیر کرده است، اما من معتقدم این اعلام مقام سعودی نشان از تغییر موضع مهم در سیاست خارجی عربستان سعودی دارد که البته می‌تواند بر نقشه جهان عرب و توازن موجود در منطقه تأثیر بگذارد.

ملاحظه می‌شود که اعلام مربوط به این مسئله در خلال سخنان شاهزاده سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان در مراسم افتتاحیه دوره نخست گردهمایی اقتصادی و همکاری عربی با کشورهای آسیای میانه و آذربایجان مطرح شده است، نماد برگزاری این گردهمایی (کشورهای عربی و نه کشورهای عرب حوزه خلیج فارس) که در ریاض برگزار شده است و هدفش رساندن پیام برای آسیای میانه بود خود به نوع خود دلایل خاص خود را دارد، این مسئله بیانگر رسالتی است که عربستان می‌کوشد در کشورهای پیرامون خود ایفا کند.

البته نمی‌توان نادیده گرفت که این گام در راستا و بعد از تغییر و تحولاتی که داخل خاندان سعودی روی داده، تحولاتی که باعث تغییراتی در مراکز رهبری در عربستان شد و بخشهای امنیت خارجی و سیاست داخلی را در بر گرفت.

البته همچنین نمی‌توان نادیده گرفت که در طول این سالیان عربستان همواره در حال اداره و سرپرستی محور دشمنی با ایران در جهان عرب بوده است، شاید این مسئله برای ما غافلگیر کننده تلقی شود اما موضوع برای طرفهای مسئله چنین نبوده است، چرا که براساس خبرهای درز یافته در طول مدت سه ماه اخیر خبرها حکایت از تلاش کویت برای ایفای نقش میانجی‌گر در این خصوص داشته است، این همان مدتی است که در آن ایران میزبان سفیر جدیدی برای عربستان سعودی در تهران بوده است،‌ خبرگزاری‌ها و نشریات درخصوص دیدار وی با هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام خبرهایی را منعکس کردند، مقامی ایرانی که روابط ویژه‌ای با ملک عبدالله دارد. همچنین تصویری از سفیر جدید در حال بوسیدن پیشانی رفسنجانی منتشر شد که نشان از میزان علاقمندی و محبت تازه شده است.

خبرگزاری‌های رسمی ایران سخنان رفسنجانی و همچنین موضع سخنگوی دولت ایران در این باره را پوشش دادند، آنها به اهمیت روابط میان ایران و عربستان تأکید داشتند، این خود بیانگر میزان نقش اولی نزد شیعیان و دومی نمایانگر نقش دومی در جهان اهل‌سنت است. در بیان آن‌چه در پس این مسئله می‌تواند باشد، در حال حاضر نمی‌توانیم بگوییم این نزدیکی آیا باعث گشودن درهای قطب بندی‌ها می‌شود یا خیر و آیا بر نزدیکی و ائتلاف قطر با ترکیه تأثیر می‌گذارد یا نه، اما در عین حال نمی‌توانیم این موضوع را بعید بدانیم یا از معادله دور سازیم.

همچنین می‌توانیم در این باره بگوییم که تلاش برای عادی سازی روابط بین ریاض و تهران شاید در افق دور هم دیده نمی‌شد اگر عربستان سعودی اطمینان حاصل نمی‌کرد که تفاهم‌هایی که بین ایران و آمریکا در سلطان نشین عمان در سال گذشته حاصل شده است، قرار نیست برای مقابله با کشورهای منطقه خلیج فارس باشد، بیشتر گمان می‌رود تصمیم ریاض در این باره بعد از سفر ماه مارس گذشته رئیس جمهوری آمریکا به ریاض و اطمینان یافتن مقامات سعودی از اصل ماجرا حاصل شده است.

البته مقامات دیگر امریکایی هم به ریاض سفر کردند و در راس آنها وزیر خارجه و وزیر دفاع آمریکا بوده است.

اگر این عوامل در پس صحنه کنونی باشد بنابراین پیش بینی می کنم سه پرونده در دیدار شاهزاده سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مطرح شود:
نخست : پرونده روابط دو جانبه میان ایران و عربستان
دوم : روابط ایران با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس
سوم : که از همه پیچیده تر است، چرا که به پرونده نقش ایران در سوریه، لبنان، عراق و بحرین مربوط خواهد شد و این کشورها مناطقی هستند که ایران در آنها نفوذی قوی دارد، اما در عین حال این کشورها اهمیت ویژه ای برای دیپلماسی عربستان سعودی دارند، عربستان همواره این مناطق را با پرونده امنیت ملی خود مرتبط می داند.
به نظر می رسد پرونده اخیر عامل اساسی دعوت عربستان سعودی از وزیر امور خارجه ایران بوده است، چرا که تفاهم با ایران دیگر یک ضرورت برای تلاش به منظور حل بحران سوریه است و در موضوع انتخاب رئیس جمهور جدید لبنان نیز چنین است، در کاستن از بحران از روابط بین بغداد و ریاض، همچنین این تفاهم برای بهبود اوضاع در بحرین نیز لازم به نظر می رسد.
من در این باره دو ملاحظه دارم، نخست مربوط به پیشرفت موضع عربستان و توسعه آن در میدان عربی است چرا که زمانی که ریاض موفق می شود تا بر این مشکل غلبه کند، مشکلی که بر روی آن دیوارهایی بنا نهاده و مانع از حصول تفاهم بین دو کشور شده حال تلاش می کند از این دیوارها عبور کند و پل را جایگزین دیوار با تهران سازد، این مساله به هر صورت و بی شک مساله ای مثبت است چرا که راه حل سیاسی هرگز ملت سوریه را فریب نمی دهد، چرا که می تواند حتی باعث آرامش بخشی کشورهای عرب حوزه خلیج از ایران به جای نگرانی قبلی هم بشود، حتی این امر می تواند به این گفته و ادعای معروف نیز خاتمه دهد که مدعی شده بودند : ایران برای جهان عرب منبع اصلی خطر است و نه اسرائیل .
ملاحظه دوم مربوط به موضع مصر است موضعی که از یک سو عقب افتاده و غایب به شمار می آید و از سوی دیگر نامفهوم است، چرا که اکنون ریاض به عنوان تنها بازیکن اصلی در مشرق عربی به شمار می آید، حال این که نقش مصر در این بین اصلا به نظر هم نمی رسد، اما اگر در این بین عربستان موفق به حل مشکل شود و اختلافات خود را با تهران حل کند، مصر در این بین تنها کشوری خواهد بود که نتوانسته برای روابط خود با تهران راه حلی برای مشکل خود ساخته خود با ایران که از سال 1979 با پیروزی انقلاب اسلامی بوجود آمده غلبه کند.
از تناقض های گفتنی در این بین می توان به این مساله اشاره کرد که در حالی که عربستان سعودی پیام هایی را برای ایران در جهت یافتن راهی دیپلماتیک برای حل اختلافات خود با تهران است و از این طریق می کوشد جایگاه خود را در بین کشورهای عربی تقویت کند، مصر در یک اقدام کاملا متضاد در ماه مارس گذشته از تشکیل نیروی واکنش سریع خبر داد که بعدها گفته شد این نیروها آماده خواهند بود در صورت نیاز در منطقه عربی وارد عمل شوند و روی سخنشان بیشتر با ایران بود که به نفع کشورهای عرب حوزه خلیج فارس وارد عمل شوند.
در تبیین این دو موضع همین کافی است که بگوییم عربستان در حال پیش روی به جلو است و مصر در حال عقب گرد و پس رفت است.
اگر این سخنان درست باشند بنابراین جای دارد مصر رسمی ( دولت ) برای بازنگری در مواضع کمی با عجله اقدام کند و مواضع خود را اصلاح نماید، چرا که قطع روابط با ایران به زیان مصر بوده است بیش از آن چه تصور می شد این امر می تواند به زیان ایران باشد، جایگاه این کشور(مصر) را از بین برده است.

انتهای پیام/ر*