ملاحظات فرهنگی در تسهیل ازدواج جوانان

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، عالی ترین موقعیت برای رشد انسان خانواده است، مهمترین عامل در شکل گیری صحیح نهاد خانواده دقت در انتخاب همسر و درک صحیح از مسئله همترازی است. (1) موثرترین عامل در پایداری خانواده نیز ترجیح زیبایی های باطنی بر زیبایی های ظاهری (در شاخص های انتخاب همسر) است. (2)

چگونه می شود مهمترین عامل پایداری خانواده مربوط به دقت در انتخاب همسر باشد اما این انتخاب یک طرفه صورت گیرد؟ و فقط مرد انتخاب کننده باشد! آیا اگر جستجو و انتخاب از جانب هر دو طرف ازدواج باشد از ضریب اطمینان بیشتری برخوردار نخواهد بود؟

در آموزه های دینی محدودیتی برای دو جانبه بودن جستجو و پیشنهاد ازدواج از سوی هر یک از طرفین وجود ندارد و این مسئله در آیینی که از بیان هیچ مصلحتی در مورد انسان دریغ نکرده بدون حکمت نیست. در قرآن کریم هم از آقایان به عنوان شروع کننده ازدواج نام برده شده (3) و هم از خانم ها (4). البته شروع پیشنهاد ازدواج از سوی دوشیزگان نوعا از بیان اولیاء آنان مطرح شده است همچنان که در ماجرای ازدواج دختر حضرت شعیب (ع) با حضرت موسی (ع) اتفاق افتاد اما پسند و انتخاب دختر حضرت شعیب (ع) با ارزیابی که از رفتار حضرت موسی داشت، با توصیف "قوی" و "امین" به پدر منتقل گردید و پدر با حضرت موسی (ع) طرح مسئله کرد. پس احساس مسئولیت زن در انتخاب همسر و دقت در مسئله "همترازی" منافاتی با "حیا"ی او ندارد. کافی است که رابطه صمیمی بین پدر و فرزند وجود داشته باشد به صورتی که تمایل دختر به پسر واجد شرایط و با ایمان به پدر گفته شود.

اینکه در آداب و رسوم ما ایرانی ها صرفا مردها مبادرت به خواستگاری می کنند امری پسندیده و مبتنی بر احترام به خانم ها است، اما اگر این رسم در کنار ملاحظات مثبت خود پاسخگوی اقتضائات زمان و مکان نباشد آسیب هایی را در پی خواهد داشت که نمی توان در مورد آن تغافل کرد.

واقعیت این است که در روستاها و یا مناطق کوچک خانواده ها نسبت به هم و اینکه کدام خانواده فرزند دختر یا پسر دارند شناخت دارند اما در شهرهای بزرگ مسئله متفاوت است و بسیاری از دخترها به طور معمول در سن ازدواج ناشناخته می مانند و ممکن است خواستگاری به سراغشان نرود، مگر اینکه به شیوه هایی خود را در معرض شناخت و انتخاب دیگران قرار دهند.

چندی قبل در جلسه پرسش و پاسخ دانشجویی که با حضور یکی از مسئولان فرهنگی برگزار گردید و موضوع دوستی بین دخترها و پسرها و آسیب های آن مورد بحث و تبادل نظر واقع شده بود یکی از دختران دانشجو سئوال کرد: پسرها وقتی می خواهند ازدواج کنند فرد مورد نظر خود را انتخاب می کنند و به خواستگاری می روند اما دخترها اگر بخواهند ازدواج کنند چه کنند؟!

این دانشجو می گفت اگر مسئولان نظام اسلامی راه حلی برای این مسئله پیدا کنند اطمینان می دهم 90 درصد از دوستی ها و ارتباطات غیر متعارف و آسیب زای فعلی بین دختران و پسران اتفاق نخواهد افتاد.

این یک سئوال جدی بود و از واقعیتی تعیین کننده در مسائل اجتماعی ما خبر می داد. به بیان دیگر اگر زمان ازدواج دختری فرا رسید اما خواستگار مناسبی به سراغش نیامد، تا چند سال باید به انتظار بنشیند؟ وقتی اینگونه سن دخترها بالا می رود و خواستگار مناسبی پیدا نمی شود دخترها و خانواده های آنان چند گونه عمل می کنند. بعضی ها به دلیل پایبندی به اصول اخلاقی و دینی از هرگونه معرفی های غیر متعارف مبتنی بر خودآرایی و بهره گیری از لباس ها و پوشش های زننده و نابهنجار برای جلب توجه در کوچه و خیابان و پارک و ... دوستی های متعدد با پسرها خودداری می کنند و چه بسا به دلیل همین رعایت ها و نبودن شرایط سالم برای معرفی، شناخته نمی شوند و ازدواجشان به تاخیر می افتد.

اما بعضی دیگر به گمان خطر از دست رفتن فرصت، مبادرت به اقداماتی در فضای مجازی و حقیقی می کنند که با خطرپذیری بسیار زیاد و در معرض تهدید قرار دادن آینده خود همراه است و شرایط مناسبی برای افراد هرزه و فرصت طلب نیز فراهم می کند تا هرزگی بیشتری داشته باشند.

وقتی در مسئله خطیر ازدواج یک طرف انتخاب کننده است و طرف دیگر انتخاب شونده بسیار روشن است که انتخاب شونده خود را در معرض نگاه و انتخاب، انتخاب کنندگان می گذارد در محیطی که عرصه رقابت جدی برای زیبایی های باطنی مشاهده نمی شود یا به ندرت اتفاق می افتد، رقابت برای انتخاب شدن به عرضه زیبایی های ظاهری ختم می شود و گاهی برای جلب توجه بیشتر ساختارشکنی و رفتارهای نابهنجار صورت می گیرد که هم محیط زیست را آلوده می کند و هم عامل چنین رفتاری را در معرض خطر و آ سیب های غیرقابل جبران قرار می دهد.

چه فرار از خانه ها، دستگیری ها، زندان ها، آبروریزی ها، خودکشی ها که با انگیزه همسریابی و البته همراه با ساده اندیشی و خوش باوری و فریب پذیری برخی از دختران آغاز نشد و به پایانی تلخ و سرنوشتی سیاه ختم نگردید؟ (5)

چرا باید سن ازدواج این گونه بالا برود؟ (6) چه آسیب هایی در فاصله تاخیر در ازدواج، فرزندان ما را تهدید می کند؟ در بیان زیبایی از امام صادق علیه السلام دوشیزگان به میوه هایی تشبیه شده اند که زمانی که رسیدند باید چیده شوند در غیر این صورت از آفت و فساد در امان نیستند. (7)

خانواده ای که از ازدواج دیرهنگام دو میوه آفت زده و زن و شوهر از قبل آسیب دیده شکل می گیرد نه تنها نمی تواند فرزندان رشید و شایسته را در دامان خود تربیت کند بلکه همواره به دلیل احتمال افشای لغزش های قبل در معرض ناپایداری و طلاق خواهد بود.

چنین مسئله ای نمی تواند به عنوان یک موضوع "مگو" مورد غفلت واقع شود و کارشناسان مسائل فرهنگی و اجتماعی و خصوصا حوزه های علمیه لازم است برای آن راه حل هایی ارائه دهند.

قانون تسهیل ازدواج جوانان نیز در اصلاحیه خود می تواند به ارتقاء نگرش جوانان به امر ازدواج و مسئله همترازی در انتخاب همسر و فراهم کردن شرایط انتخاب دو جانبه و امکان ازدواج در سن نیاز با توجه به ملاحظاتی مثل دوره تحصیل و سربازی و اشتغال توجه نماید.

برخی نکات در جهت تسهیل ازدواج جوانان در مسئله انتخاب همسر وجود دارد که می تواند مورد عنایت واقع شود:
1- احیاء سنت وساطت معتمدان محله که در گذشته وجود داشت. افرادی که بسیار محترم و مورد اعتماد مردم بودند، در فرصت های نماز جماعت مسجد، در مورد ازدواج جوانان مورد مراجعه مردم واقع می شدند. افرادی که خودشان یا بستگان نزدیکشان فرزند دختر یا پسر داشتند ویژگی ها و شرایط مورد نظر خود را به فرد معتمد بیان می کردند. و با شناخت و اعتمادی که وجود داشت خانواده هایی که شرایطشان متناسب یکدیگر بود، به هم معرفی می شدند و سایر بررسی ها و گفتگوها و دقت و تحقیقات متوجه خانواده دختر و پسر بود و اینگونه بسیاری از ازدواج ها به سهولت اتفاق می افتاد و اگر گاهی بگومگویی هم پیش می آمد، حکمیت همین فرد معتمد گره گشا بود.

اکنون نیز نهاد رسیدگی به امور مساجد می تواند ائمه جماعت و هیئت امناء مساجد را به اهتمام برای شناسایی و معرفی این قبیل معتمدان محلی واجد شرایط و حمایت از آنها ترغیب نماید.

2- محافل و مجالس دینی و کاروان های زیارتی از فرصت های سالم و محیط های پاکی بودند که معرفی دخترهای در سن ازدواج بدون کمترین آسیب و خطرپذیری و تحت اشراف والدین، در آن صورت می گرفت اکنون نیز لازم است فرصت سازی های مشابهی ابتکار شود تا امکان معرفی و شناخته شدن دختران در سن ازدواج در محیطی پاک و بدون شائبه فراهم گردد.

در سال های اخیر کمیته امداد حضرت امام (ره) ابتکار موفقی را برای خانواده های تحت پوشش خود در این زمینه به کار گرفت که می تواند به سایر نهادهای دولتی و غیر دولتی تسری پیدا کند.

3- داستان نویسان، فیلمنامه نویسان، هنرمندان، رسانه ها و خصوصا دستگاه قانون گذاری می توانند با احساس مسئولیت بیشتر کار کردهای خود را در جهت گره گشایی از این قبیل مسائل اجتماعی و هموارسازی راه زندگی سالم و خداپسندانه هدایت کنند تا برای آینده نسلی بالنده، رشید، هشیار و پایدار داشته باشیم.

4- یکی از ظرفیت های مناسب برای مراجعه خانواده دختر و پسر (در شهرهای بزرگ) برای مشورت بررسی و دقت در امر انتخاب همسر، مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده است که با پیشنهاد وزارت ورزش و جوانان دولت دهم در چارچوب ماده 43 قانون برنامه پنجم توسعه در شرف تاسیس قرار گرفت و متاسفانه به دلایلی غیر موجه متوقف گردید.
اکنون که لایحه اصلاحیه قانون تسهیل ازدواج جوانان در دست تهیه است شایسته است نسبت به رفع ابهام از ماده 43 و تعیین دستگاه مسئول اقدام شود تا شرایط لازم برای مراجعه دو جانبه به این مراکز فراهم گردد.

این ظرفیت می تواند زمینه تسهیل ازدواج جوانان را در امر انتخاب همسر با بهره گیری از مشاوران متخصص و مجرب فراهم کند تا بتوانیم شاهد بازگشت سن ازدواج به شرایط مطلوب (8) با هدف پیشگیری از آسیب های اجتماعی، و شکل گیری خانواده پایدار باشیم. اگر آمار اعلام شده 4 تا 5 میلیون مطلقه وبانوان سرپرست خانوار دقیق باشد با توجه به اینکه اکثر آنان در سنین جوانی هستند (9) ضمن اینکه مسائل فرهنگی و اجتماعی و تامین آرامش و معیشت آنان متولی می خواهد تسهیل ازدواج مجددشان لازم است مورد توجه اصلاحیه قانون تسهیل واقع گردد و البته در صورت گره گشایی مجلس محترم از کار ماده 43 قانون برنامه پنجم توسعه و تحقق آن، این افراد نیز برای انتخاب همسر می توانند از خدمات مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده بهره مند شوند.

پی نوشتها:
1- قرآن کریم سوره نور آیه 26
2- قرآن کریم سوره بقره آیه 221
3- قرآن کریم سوره نور آیه 32
4- قرآن کریم سوره بقره آیه 232
5- موضوع بسیاری از پرونده ها در قوه قضائیه گواه این مسئله است.
6- در کشورهای منطقه خصوصا کشورهای جنوب
خلیج فارس سن ازدواج دختران و آمار دختران ازدواج نکرده بسیار بالاتر از کشور ما است.
7- کتاب تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث تالیف
آیت الله ری شهری. صفحه 54 حدیث 58
8- یعنی زمان احساس نیاز جوانان به ازدواج
9- براساس پژوهش های انجام شده در مرکز مطالعات وزارت ورزش و جوانان اکثر طلاق ها مربوط به سال های اول ازدواج است.

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.