دریاچه ارومیه، بزرگترین بحران زیست محیطی ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، موضوع حل بحران دریاچه ارومیه از سوی حجت الاسلام روحانی در خردادماه 92 در سفر تبلیغاتی وی در دوران نامزدی برای ریاست جمهوری مطرح شد.

سفری که حسن روحانی در آن وعده کرد در صورتی که مردم او را به عنوان رئیس جمهور انتخاب کنند وی نخستین دستورکار دولتش موضوع حل بحران دریاچه ارومیه باشد.

مردم وعده‌های انتخاباتی را فراموش نمی‌کنند

از قضا مردم به حجت الاسلام روحانی رای داده و وی رئیس جمهور شد و در آذربایجان غربی نیز رایی بالایی آورد که علتش در وعده‌های انتخاباتی ملی و محلی وی نهفته بود.

مردم این خطه شعارهای انتخاباتی و وعده‌های تبلیغاتی رئیس جمهور را نه تنها فراموش نکرده‌اند بلکه به انحاء مختلف در مناسبت‌های گوناگون به دولت یادآوری می‌کنند.

همچنانکه رئیس جمهور قول احیاء دریاچه ارومیه را داده قول احیاء اصل 15 قانون اساسی را داده است و مردم منتظرند که رئیس جمهورشان در این باب چه می‌کند.

راهکارهای یکسان از جلسات مشابه

معصومه ابتکار در دومین روز آغاز بکار دوباره به عنوان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور با همراهی حمید چیت چیان وزیر نیرو عازم ارومیه شد تا نشان داده شود دولت یازدهم برای حل بحران دریاچه ارومیه عزم جدی دارد.

بازدید از دریاچه ارومیه و برگزاری نشست کارگروه نجات دریاچه ارومیه دو رویداد مهم این سفر بود که طی آن بدون آنکه تصمیم خاصی گرفته شود مجموعه اقداماتی که انجام گرفته بود مرور شد و هر آنچه برای نجات نگین روبه موت آذربایجان می توانست تاثیرگذار باشد مورد جمع بندی واقع شد تا در نهایت راهکارهای 24 گانه احصا شده در کنگره ملی نجات دریاچه ارومیه که چندی قبل از آن برگزار شده بود به عنوان راهکارهای علمی مورد پذیرش کارگروه واقع شود.

برگزاری همایش، سمینار، کنگره و جلسه برای نجات دریاچه ارومیه

از این سفر تا کنون هیچ کار عملی برای رساندن جرعه‌ای آب به دریاچه ارومیه انجام نشده همچنانکه پیش از آن نیز هر چه در مورد انتقال دیگر آب از ارس یا هر انتقال حوضه به حوضه‌ای به هیچ سرانجامی‌نرسیده بود و فقط در این میان چند همایش و سمینار در مورد دریاچه ارومیه برگزار شده که خروجی آن به افزایش راهکارهای 24 گانه از پیش ارائه شده نیانجامیده است.

آخرین همایشی که در این مورد برگزار می‌شود نخستین کنگره بین‌المللی، تخصصی علوم زمین با محوریت نجات دریاچه ارومیه است که دانشگاه دولتی این شهر 27 تا 30 بهمن ماه برگزار می‌کند.

در پنج سال گذشته تعداد زیادی از این دست همایش‌ها، کنگره‌ها، سمینارها و سفرها با موضوع حل بحران دریاچه ارومیه برگزار شده است که خروجی اغلب آنها در احصاء راهکارهای نجات، تقریباً یکسان بوده و در تمام راهکارهای علمی ارائه شده بر نقش مدیریت منابع آبی حوضه آبریز دریاچه ارومیه به انضمام ضرورت تخصیص اعتبارات کافی برای اجرای عملی طرح‌ها تاکید شده است.

راهکارهایی که هنوز به مرحله عمل نرسیده‌اند

در حقیقت هنوز حتی یکی از راهکارهای ارائه شده در این همایش‌ها و جلسات به مرحله اجرا نرسیده است زیرا اعتباری از سوی دولت بدان اختصاص نیافته و حال و روز دریاچه‌ای که 80 درصدش در خلال برگزاری همین کنگره‌ها و همایش‌ها خشک شده نشان می‌دهد این سخن نیاز به ادلّه دیگری برای اثبات ندارد.

برای دولتمردان دهم و یازدهم موضوع چگونگی مدیریت حل بحران دریاچه ارومیه به یک میزان اهمیت دارد که در هر دوی آنها نقش مدیران بومی منطقه در مدیرت منابع آبی حوضه آبریز دریاچه ارومیه از یک طرف و فقدان اعتبارات دولتی مغفول است همچنانکه در آخرین انتصاب مدیریتی صورت گرفته درباره مدیریت بحران دریاچه ارومیه از مدیران منطقه ای انتخاب شده که مسئولان آذربایجان غربی آنها را از مسببان خشک شدن دریاچه ارومیه می دانند چراکه سال‌های سال است مدیریت برخی سدها و منابع آبی موجود در آذربایجان غربی در دست مدیران آذربایجان شرقی است و آب این حوضه نیز بجای آنکه راهی دریاچه نگون بخت ارومیه شود مسیرش کج شده و به دشتها و کارخانجات آذربایجان شرقی منتهی می‌شود.

مدیریت‌های جدید برای طرح‌های فاقد اعتبار

در واقع مجموعه انتصاب‌هایی که در موضوع حل بحران دریاچه ارومیه صورت می‌گیرد بیش از آنکه افق روشنی در اجرای راهکارهای عملی داشته باشد تامین کننده سوژه‌های خبری مورد نیاز رسانه‌هاست.

روشن است وقتی در یک طرح دولتی بودجه‌ای برای اجرای آن در نظر گرفته نشده و در قالب بودجه سالانه به مجلس ارائه نمی‌شود بنابراین انتصاب افراد مختلف برای طرحی که بودجه کافی ندارد نخواهد توانست تامین کننده مطالبات شهروندان از طرح مذکور باشد.

برای روشن شدن این موضوع کافیست در سخنان عابد فتاحی یکی از سه نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی دقیق‌تر شویم.

نیاز دریاچه ارومیه به 3000 میلیارد تومان اعتبار

وی می‌گوید: احیاء دریاچه ارومیه به 3 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد در حالیکه در بودجه سال 93 فقط 40 تا 50 میلیارد تومان برای این کار پیش بینی شده است و این موضوع نشان می‌دهد به حل این بحران توجه کافی نشده است.

فتاحی می‌افزاید: هم اکنون دریاچه ارومیه در بدترین شرایط چند سال اخیر خود قرار دارد، بخش جنوبی دریاچه کاملا خشک و به یک صحرای بزرگ نمکی تبدیل شده است و قسمت شمالی دریاچه نیز حال و روز خوشی ندارد، در برخی از این مناطق میزان سطح آب تنها به 40 سانتی متر می‌رسد و قسمت‌های اعظم مناطق شمالی دریاچه هم خشک شده است.

به عقیده او تقریبا 85 درصد دریاچه ارومیـه نابود شده و تا کنون هیچ گونه عملیاتی درباره احیاء آن به انجام نرسیده است.

طرح‌های نجاتی که فقط در رسانه‌ها هستند

فتاحی  تصریح می‌کند: تمام مسائل مطرح شده از قبیل انتقال آب از ارس به دریاچه و تغییر شکل کشاورزی در منطقه، صرفا حرف و حدیث و اظهارات رسانه‌ای هستند و حل مشکل دریاچه ارومیـه، طرحی نیست که در عرض یک، دو یا سه سال بتوان انجامش داد.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: من معتقدم این بازدیدها و آمدن‌ و رفتن‌های مدیران به دریاچه ارومیـه اقدام صحیحی نیست و اگر تمام توان داخلی را با همکاری کارشناسان کاربلد خارجی به کار بگیریم، دریاچه ارومیـه زودتر احیاء می‌شود.

نجات دریاچه ارومیه بودجه‌ای ندارد

وی با مقایسه آنچه برای دریاچه ارومیه مورد نیاز است و آنچه که به عنوان بودجه و برنامه دولت ارائه شده می‌گوید: آنچه ما مشاهده می‌کنیم این است که اصولاً بودجه‌ای برای نجات دریاچه ارومیه وجود ندارد و نمایندگان آذربایجان‌غربی از بودجه اختصاصی برای این استان رضایت ندارند چرا که می‌دانیم با این وضعیت در بسیاری از امور با مشکل مواجه خواهیم شد.

نادر قاضی پور دیگر نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است ضعف عملکرد مدیران دستگاه‌های مرتبط با آب، بحران دریاچه ارومیه را تشدید کرده است.

تسلط مدیران آذربایجان شرقی به مدیریت منابع آبی آذربایجان غربی

وی از تسلط مدیران آذربایجان شرقی به مدیریت منابع آبی آذربایجان غربی بارها ابراز انتقاد کرده و وزیر نیرو را از مسببان خشک شدن دریاچه ارومیه معرفی می‌کند چراکه وی معتقد است نباید مدیریت سد ارس و منابع آبی منطقه جنوب آذربایجان غربی در دست مدیران آذربایجان شرقی باشد.

مؤید حسنی صدر نماینده مردم خوی و چایپاره در مجلس شورای اسلامی نیز در این باره می‌گوید: مشکل دریاچه ارومیه مشکل چند بعدی است که یکی از مهمترین آنها ضعف مدیریت حوزه آب در خود آذربایجان غربی است.

به گفته وی در ارومیه با حفر 23 هزار حلقه چاه غیر مجاز بر مشکل دریاچه ارومیه دامن زده شده است و این امر ناشی از عملکرد نادرست و ناتوانی مدیران حوزه آب استان است که در این بخش سیاسی رفتار کرده‌اند.

انتصاب‌های سیاسی به جای انتصاب‌های فنی

حسینی صدر تصریح می‌کند: شخص بنده چندین بار در زمینه مدیریت نا صحیح در حوزه آب تذکر دادم ولی به دلیل حمایت‌های سیاسی از مدیران مربوطه کار در خور و مثمر ثمری در حوزه نجات دریاچه ارومیه و آب انجام صورت نگرفت.

وی می‌گوید: نمایندگان استان در مجلس  درباره جلوگیری از پیشرفت خشکی آب دریاچه ارومیه تلاش‌های زیادی کردند و تخصیص اعتبار 500 میلیارد تومانی جهت مکانیزه کردن آبیاری از جمله این فعالیت‌ها بوده است اما متاسفانه به دلیل ناتوانی در مدیریت حوزه آب و سیاسی‌کار بودن مسئولین در این حوزه تا کنون دریاچه ارومیه در مسیر خشکی هر چه بیشتر قرار گرفته است.

آخرین انتصاب

با تأمل در دیدگاه این دو نماینده مجلس و بررسی جدیدترین حکمی که درباره انتصاب مدیری تازه در موضوع حل بحران دریاچه ارومیه صادر شده و با دقت در ارقام ناکافی و تصویب نشده دولت در قانون بودجه سال 93 بیش از گذشته می‌توان یقین کرد که هنور بحران دریاچه ارومیه برای خیلی‌ها بحران محسوب نمی‌شود.

اخیراً عسیی کلانتری به عنوان مجری طرح احیای دریاچه ارومیه معرفی شده است.

کلانتری متولد سال 1331 در شهرستان مرند در آذربایجان شرقی است و دو دوره وزیر کشاورزی در دوره سازندگی بوده است.

زمزمه های مخالفت با این انتصاب بدلیل وجود مدیران قوی‌تر در آذربایجان غربی که تجربیات عملی در حوزه آب در سطح وزارت داشته و می توانستند در حل بحران دریاچه ارومیه اثربخش‌تر ایفای نقش کنند در رسانه‌های آذربایجان غربی آغاز شده است.

گزارش از محمد آقایی پر

انتهای پیام/ ب