ویرانی چهار ستون نخستین خانه رضامیرپنج!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، با توجه به مشکلات عدیده موزه استاد صنعتی و بنا به قابلیت‌های «فرهنگی، اجتماعی و تاریخی» این ساختمان به عنوان یکی از نادرترین مراکز هلال‌احمر که زمانی هم محل سکونت رضاخان میرپنج بوده و در حال حاضر در حال ویرانی است، براین اساس فرهاد علی‌اکبری گاوزن مسئول موزه‌های جمعیت هلال‌ احمر که خود نیز از نقاشان و شاگردان استاد صنعتی نیز به حساب می‌آید، برای احیا مجدد این بنا اواخر دوره قاجار با قدمتی 130 ساله، از سازمان میراث فرهنگی و شهرداری درخواست یاری و همکاری کرده است و بر این اساس در گفت‌وگو با تسنیم،  آسیب شناسی و پیشنهادات برای برون رفت از مشکلات موزه استاد صنعتی را عنوان کرد.

نخستین خانه رضا میرپنج در ضلع غربی میدان امام خمینی (توپخانه) که قبل از رسیدن به منصب شاهی در طبقه دوم این خانه زندگی می‌کرد و طبقه پایین نیز محل نگهداری اسب‌هایش بود که بعدها این بنا توسط دخترش، شمس پهلوی به نخستین مرکز شیر و خورشید سرخ ایران تبدیل می‌شود.

این هنرمند با تأکید بر لزوم راه‌اندازی یک کارگروه مرمت و نظارت برای سامان‌دهی این بنای تاریخی توسط سه دستگاه هلال‌ احمر، سازمان میراث فرهنگی و شهرداری، عنوان کرد: سامان‌دهی ظاهری بنا و آثار بر عهده‌ شهرداری و مرمت داخلی بنا وظیفه‌ میراث فرهنگی است و هلال احمر نیز به‌عنوان متولی اصلی بنا، در بازسازی کلی آن نقش دارد. به همین دلیل، هیچ‌کدام از این سه دستگاه نباید تقصیر را گردن دستگاه دیگری بیندازد که یکی از آن‌ها کار خود را به‌خوبی انجام نداده یا در این زمینه کوتاهی کرده است. براین اساس از همه‌ دستگاه‌ها و کسانی که می‌توانند در حفاظت و مرمت این بنای تاریخی و آثار استاد صنعتی همکاری کنند خواست تا قدم جلو بگذارند.

بیوگرافی موزه سیدعلی‌اکبر صنعتی

موزه سیدعلی‌اکبر صنعتی بنا به قابلیت‌های بالای «فرهنگی، اجتماعی و تاریخی» یکی از نادرترین مراکز مهم جمعیت هلال‌احمر می‌باشد که به شماره ثبتی 16223 در قلمرو آثار ملی سازمان میراث فرهنگی کشور در سال 1385 به ثبت رسیده است.

فرهنگی

از این محل سالها به عنوان موزه یاد شده که در آن مجسمه‌های سنگی و گچی و نقاشی‌های آبرنگ و موزاییکی استاد صنعتی که خود از هنرمندان به نام و صاحب سبک و نیکوکار بوده و با نگاه انسان‌دوستی و گسترش صلح اکثر آثارشان را خلق می‌کردند، نگهداری می‌شود درب این موزه سالها به روی عموم مردم باز بوده و اکثر مردم خاطرات زیبا و خوش از این موزه روایت می‌کنند.

اجتماعی

این ساختمان به دلیل واقع شدن در ضلع غربی میدان امام خمینی (توپخانه) و واقع بودن در ابتدای خیابان فردوسی و نزدیکی به بازار اصلی و منطقه‌های بازسازی شده قدیمی تهران از اهمیت بالای استراتژیک برخوردار می‌باشد.

از لحاظ عبور و مرور مردم از تمام قشرهای اجتماعی و فرهنگی و هم توریست‌ها و جهان گردان و از منظر آینده‌نگری که در طرح تفصیلی شهرداری به نام سراچه فردوسی آمده است مهم قلمداد می‌گردد. در این طرح قرار است مناطق از میدان فردوسی تا اطراف بازار تهران به قلب توریستی تهران تبدیل شود، این بنا همچون نگینی درخشان در وسط این طرح خودنمایی می‌کند و آینده بسیار درخشانی برای این ساختمان پیش‌بینی می‌شود.

تاریخی

این بنا از آخرین ساختمان‌های دوره قاجاریه می‌باشد و به روایتی این ساختمان محل سکونت رضاخان میرپنج بوده (طبقه بالا محل سکونت و طبقه پایین محل نگهداری اسب‌هایشان که بعد از شاه شدن وی این بنا توسط دخترش، شمس پهلوی به نخستین مرکز شیر و خورشید سرخ ایران تبدیل می‌شود که از این منظر برای جمعیت هلال‌احمر مرکز مهمی قلمداد می‌شود و نیز بعدها که موزه آثار استاد صنعتی می‌شود از نظر مردم‌نگاری دارای اهمیت قابل ملاحظه‌ای می‌گردد.

این ساختمان دارای دو بخش بنا و آثار می‌باشد و هر دو بخش نیاز به مرمت دارند.

1- بنا به مساحت حداقل 450 متر مربع در دو طبقه با سقف شیروانی و دارای حیاط خلوت با ساختمان سرایداری (دارای دو اتاق) و حیاط بیرونی به متراژ حداقل 50 متر مربع دور نرده کشیده به سمت بیرون (سقف ساختمان طبله داده و دیوارهای رطوبت کشیده‌اند).

2- آثار مجسمه‌های ثابت و نصب شده به زمین اکثرا با گچ فرانسوی (گچ مجسمه‌سازی) ساخته شده‌اند. در طول زمان پوک شده و در حال ریزش می‌باشند و نیاز به ترمیم و قالب‌گیری فوری دارند.

نقاشی‌های آبرنگ و موزاییک که این آثار در اثر تابش نور و خاک در حال از بین رفتن می‌باشند که باید دوباره گردگیری و ترمیم و در قاب و پاسپورته تازه قرار گیرند.

آسیب‌شناسی موزه استاد صنعتی براساس پیگیری‌ها- درخواستها- و ارائه پیشنهادها

ساختمان کنونی موزه در دوره پهلوی توسط شمس پهلوی اولین مرکز جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران شد. حداقل به مدت 5 سال این بنا به این منظور اختصاص داشت و بعد از آن به کارگاه و موزه استاد صنعتی و موزه 13 آبان معروف گشت.

قبل از انقلاب این مرکز به استاد سیدعلی‌اکبر صنعتی از هنرمندان به نام کشور اجاره داده شد و به دلیل ارزش بالای انسانی خود استاد صنعتی و اهمیت یافتن آثار وی در دل مردم، استاد صنعتی تمام آثار این مجموعه که شامل مجسمه «ثابت و متحرک» و نقاشی‌های آبرنگ و رنگ روغن، موزاییکی بوده به جمعیت وقف و هدیه کردند به شرط نگهداری دائمی آثار در این بنا.

قبل از انقلاب این بنا توسط جمعیت شیر و خورشید سرخ به عنوان موزه استاد صنعتی نام‌گذاری شد و مردم می‌توانستند از آن بازدید کنند و خود استاد در طبقه بالا مشغول کار بودند و مسئولیت نگهداری موزه با خود وی بود.

 بعد از انقلاب به توصیه استاد صنعتی این بنا از موزه صنعتی به موزه 13 آبان تغییر نام داد.

در اوایل دهه هفتاد مدتی طبقه بالای ساختمان از آثار خالی و سالن پذیرایی و مراسم عروسی کارکنان جمعیت اختصاص یافت و مدتی هم فروشگاه لباس بود.

در اواخر دهه هفتاد این موزه بنا به تغییر در ساختار جمعیت هلال احمر به استان تهران واگذار شد.

در همین دوران حفاری مترو تهران در میدان امام خمینی (ره) آغاز شد و خط مترویی هم از زیر این بنا عبور کرد که باعث آسیب‌های جدی شد.

                                                        ایستگاه مترو در وسط حیاط موزه استاد صنعتی و محلی برای فعالیت دستفروشان

اوایل دهه هشتاد فعالیت در این موزه به صورت نیمه‌وقت درآمد و بعد از مدتی موزه تعطیل شد. اما استاد صنعتی همچنان به موزه رفت و آمد داشت و آثار را بازبینی و ترمیم می‌کرد.

در سال 1385 استاد صنعتی به دیار باقی شتافت و درب موزه برای همیشه بسته شد.

بعد از 5 سال بسته بودن درب موزه و تخریب بعضی از آثار در این دوران در سال 1388 درب موزه با تلاش‌های بسیار و نامه‌نگاری فراوان هنرمندان و جامعه‌فرهنگی و حمایت مدیر وقت موزه هلال احمر بازگشایی و آرام آرام داشت مرمت می‌شد و برای بازسازی کلان این بنا با شهرداری، میراث فرهنگی و مدیران جمعیت وارد مذاکره شده بودیم.

در سال 88 بزرگداشتی به همراه نمایشگاه نقاشی برای استاد صنعتی با عنوان نخستین داوطلب هنرمند و با حضور اکثر هنرمندان صاحب فکر و تفکر تجسمی به صرف افطار در آمفی‌تئاتر مرکز توانبخشی برگزار شد و در این مراسم دبیرکل سابق در جمع هنرمندان قول بازسازی کامل موزه را دادند و جلوی حضار اعلام داشتند علی‌الحساب (یکصد میلیون تومان) پول بدین منظور پرداخت می‌شود.

با تغییر مدیریت اداره کل روابط عمومی تمام فعالیت‌های قبلی برای موزه صنعتی نادیده گرفته شد و مسکوت ماند و تمام آثار نقاشی و موزاییکی و بعضی از اقلام کارگاهی استاد به انبار موزه و مرکز اسناد ملی در اداره کل توانبخشی انتقال یافت.

از سال 1386 با پیگیری و درخواست هنرمندان، مردم و مطبوعات از شهرداری، سازمان میراث فرهنگی از جمعیت هلال‌احمر برای احیاء موزه صنعتی به صورت جدی مطرح شد.

در سال 1388 شهرداری تهران توسط شهرداری منطقه 12 با جمعیت وارد مذاکره شد و طرح بازسازی این بنا با تملک 20 ساله را مطرح کردند و قول دادند طبقه پایین همچنان به آثار استاد اختصاص می‌یابد اما از طبقه بالا به عنوان سرای فردوسی استفاده خواهند کرد. در این جلسات با صلاحدید رئیس وقت جمعیت هلال احمر با این طرح موافقت نشد و قرار شد فقط برای بازسازی با هم مشارکت داشته باشیم و شهرداری موظف به انجام تعهدش در قبال مترو باشد.

طبق قراردادی که بین جمعیت و شهرداری در بدو عبور خط مترو منعقد شد قرار شد شهرداری بخش مهمی از هزینه بازسازی ساختمان را پرداخت کند. پس برای همین شهرداری موظف به این کار می‌باشد.

سال 1388 با فشار مطبوعات به جمعیت و سازمان میراث فرهنگی این دو مرکز با هم وارد مذاکره شدند و قول مرمت از میراث گرفته شد. «حداقل 5 بار موزه توسط کارشناسان میراث و حتی یک بار توسط رئیس سازمان وقت میراث فرهنگی استان تهران (آقای همتی)» بازدید به عمل آمد. اما متاسفانه اقدامی صورت نگرفت.

در سال 1389 به علت فشار مطبوعات استان کرمان درخواست انتقال آثار استاد به موزه صنعتی شهر کرمان را دادند اما از سوی جمعیت به علت اینکه این آثار وقف جمعیت می‌باشد. اجازه انتقال داده نشد.

در همین سال نماینده سیرجان درخواست انتقال آثار استاد به سیرجان را با نامه‌ای که تایید دفتر ریاست جمهوری و امضای آقای (ر.م) را داشت را داد که دوباره مورد موافقت قرار نگرفت.

با بالا گرفتن درخواست‌ها دبیرکل وقت هلال احمر یکصد میلیون پول به منظور مرمت آثار و بنا را صادر کردند و دوباره مذاکراتی با میراث فرهنگی شروع شد.

پیشنهادات برای احیای موزه استاد صنعتی

سه سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و هلال احمر بنا به دلایل ذیل باید در بازسازی این مرکز هماهنگی کامل داشته باشند.

1- میراث فرهنگی- به علت اینکه این بنا ثبت شده در میراث فرهنگی می‌باشد و میراث وظیفه بازسازی بناهای ثبتی را دارد.

2- جمعیت هلال‌احمر- این بنا به دلیل سابقه شناسنامه‌ای که برای جمعیت دارد جمعیت موظف به نگهداری و مرمت آن می‌باشد.

3- شهرداری- به دلیل عبور خط مترو از زیر موزه و به دلیل تعهدی که برای بازسازی این بنا به جمعیت داده است و خصوصا وظیفه‌ای که در قبال زیباسازی بیرونی ساختمان‌های قدیمی شهر دارد موظف به مرمت می‌باشد.

در ضمن به دلیل اینکه مسئولان وقت هیچگاه به اهمیت موزه صنعتی و خصوصا سابقه تاریخی این ساختمان پی نبرده بودند. هرگز حمایت درست، علمی و ادامه‌داری از موضوع نداشتند. اکثرا حرف زدند تا عملی انجام دهند و اصولا هر چیزی را به گذشت زمان واگذار می‌کردند. امید می‌رود بازسازی این بنا و آثار یکتا و یگانه استاد صنعتی، در این دوران که اهمیت به نگاه کارشناسانه مهم جلوه می‌کند و با حسن نیتی که از مسئولان سراغ می‌رود به انجام بپیوندند.

انتهای پیام/