الفت «شیار ۱۴۳» تصویر یک زن قوی دردمند است
خبرگزاری تسنیم: نرگس آبیار «شیار ۱۴۳» دومین ساخته بلند سینمایی خود را با نگاهی زنانه در حوزه دفاع مقدس ساخته است. آبیار به‌اعتبار تجربه نویسندگی در حوزه دفاع مقدس، فضای ذهنی‌خود را نسبت به این فضا بیگانه نمی‌داند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در سالهای اخیر سینمای ایران محل خودنمایی فیلمسازان جوانی شده است که نگاه نوینی از زندگی ایرانی را در معرض دید مخاطبان خود قرار داده است. سال گذشته در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر از میان فیلم سازان جوان ایرانی، نرگس آبیار مستندساز و رمان‌نویسی که با فیلم «اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند» قصه زنی باردار را با نگاهی مستندگونه و البته زنانه به تصویر کشید.
آبیار در دومین ساخته بلند سینمایی خود، داستان زنی را از پشت‌جبهه‌های دفاع مقدس روایت می‌کند. آبیار به اعتبار تجربه‌ای که از نویسندگی در حوزه دفاع مقدس دارد، خود را نسبت به این فضا بیگانه نمی‌داند و مدعی است شخصیت زن فیلم «شیار 143»، تصویری واقعی از یک زن دردمند قوی را نشان می‌دهد. نگاه زنانه به دفاع مقدس آن‌هم از‌دریچه نگاه یک مستندساز و رمان نویس، بهانه خوبی است تا مصاحبه ای کوتاه با نرگس آبیار داشته باشیم.
علت نام‌گذاری «شیار 143» در انتهای فیلم معلوم می‌شود
تسنیم: فیلم سینمایی «شیار 143» در جشنواره فیلم فجر امسال از چند نظر حائز اهمیت است یکی اینکه در بین تعداد اندک فیلم های حوزه دفاع مقدس قرار گرفته است دیگر اینکه نگاه یک کارگردان خانم در این فیلم وجود دارد. مقداری درمورد این فیلم برای ما صحبت کنید و اینکه آیا می توان این فیلم را در زمره فیلمهای اقتباسی قرار داد؟
نرگس‌آبیار: تنها خلاصه ای که من معمولا درمورد این فیلم می گویم این که فیلم در مورد زنی است که منتظر پسرش هست وخبرهای خوبی برای او می رسد ولی امتحان بزرگی هم در راه دارد. می توان گفت جنگ در بستر فیلم اتفاق می افتد به طوری که تقریبا صحنه ای از جبهه در این فیلم دیده نمی شود. این فیلم بر اساس یک فیلم نامه اقتباسی ساخته نشده است. بلکه فیلم با نگاهی بر یکی از رمانهای خودم به نام « اختر و روزهای تلواسه» ساخته شده است و می توان گفت در این فیلم برداشت جدیدی از این رمان ارائه شده است.
من پیش از فیلمسازی ده جلد کتاب به صورت مستقیم در حوزه دفاع مقدس داشتم. برای من پرداختن به موضوع جنگ بی سابقه نبوده است و نسبت به این موضوع شناخت داشتم. لوکیشن این فیلم که در سرچشمه کرمان بود برای من کمی غریب بود ولی سعی کردم در کل فیلم فضا را از آن خود بکنم.
تسنیم: چرا لوکیشن‌های فیلم سینمایی «شیار 143» را در شهر مس سرچشمه انتخاب کردید؟
آبیار: من سه لوکیشن برای این فیلم دیدم و به نظرم برای پرداخت به این موضوع، شهر مس سرچشمه کرمان و روستاهای اطرافش فضاهای بکری برای ساخت فیلم داشتند.
تسنیم: چرا اسم «شیار 143»را برای این فیلم انتخاب کردید؟
آبیار: بهتر است دلیل انتخاب این اسم در زمان اکران فیلم مشخص شود چون مخاطب در انتهای فیلم متوجه خواهد شد که چرا این اسم را برای فیلم انتخاب کردیم.
تسنیم: تصویرسازی و نوع نگاهی که یک نویسنده در نوشتن یک رمان دارد با نگاهی که در نوشتن فیلم نامه وجود دارد تفاوت هایی دارد چه شد که از فرم رمان به فرم فیلم نامه و فیلم سازی نزدیک شدید؟
آبیار: همانطور که می دانید ادبیات جهان هم به سمت تصویری شدن پیش می‌رود و اگر زمانی در رمانی می‌آمد شخصی عصبانی شد، الان یک چنین چیزی به این صورت در رمان نمی‌آید بلکه عصبانیت را در متن به تصویر می‌کشد اما با این وجود رمان نویسی هنوز با قالب سینما تفاوتهایی دارد و می‌توان گفت ادبیات یک غنایی دارد، بحث تفسیری راه می اندازد و مخاطب با خواندن یک رمان تصویر ذهنی برای خود ایجاد می کند به خاطر اینکه ادبیات و داستان عمق دارد.
در حالیکه سینما به این صورت نیست و حالتی تخت دارد که داده های تصویری را به مخاطب می دهد و شما در محتوا می توانید تفسیر و تخیل ایجادکند. به خاطر همین غنایی که در ادبیات وجود دارد خیلی از آثار بزرگ ادبی را نمی توان به قالب سینما تبدیل کرد.
اوایل هم که وارد عرصه فیلم سازی شدم به دلیل همین سابقه ادبی یک سختی برای من وجود داشت که اگر فیلم نامه‌ای می نوشتم جنبه‌های ادبی و دیالوگ‌های آن بیشتر بود ولی به مرور زمان تصویر در ذهن من جا گرفت و حتی فیلمهای کوتاهی را ساختم که یک دیالوگ هم ندارد.
«الفت» فیلم «شیار 143» تصویر یک زن قوی دردمند
تسنیم: شما به کتاب هایی که با موضوع دفاع مقدس نوشتید اشاره کردید برای فیلم «شیار 143» مبتنی بر همین کتابها و یا بر اساس تحقیقات دیگری فیلم را ساختید؟
آبیار: اولین بار به صورت تصادفی سراغ موضوع دفاع مقدس رفتم و برای اولین کار درمود فضای جنگ داخلی و گروهک‌ها در کردستان تحقیقاتی را انجام دادم. کتاب «کوه روی شانه های درخت» از نمونه کتابهای موفق من در این حوزه است که همان سال به عنوان بهترین رمان دفاع مقدس انتخاب شد. در مورد این فیلم پژوهش‌هایی که در مورد رمان «اختر و روزهای تلواسه» بر اساس ماجراهای واقعی صورت گرفت به طوری‌که افراد معدودی که فیلم «شیار 143» را دیده اند همه گفته اند که شخصیت الفت که در این فیلم نقش اش را خانم مریلا زارعی بازی کردند را در زندگی خودمان دیده ایم. خیلی از زنان در کشورما هستند که شبیه نقش «الفت» فیلم «شیار 143 » هستند.
تسنیم: شخصیت الفت در فیلم «شیار 143» داستان چه کسی را روایت می کند و به چه صورتی شخصیت این زن را روایت کردید؟
آبیار: در این فیلم الفت زنی است که هم در دوره ی دفاع مقدس و هم چنین پس از آن به تصویر کشیده می‌شود و سعی کردم ارائه این تصویر به گونه ای خاکستری باشد که نه آنچنان حماسی نشان بدهم که باورپذر نباشد و نه اینکه زنی ضعیف به تصویر بکشم و می شود گفت «الفت» فیلم «شیار 143» یک زن قوی دردمند است و هردوی این خصیصه را باهم دارد.
در همه‌ی کارهایم چه در حوزه رمان نویسی و همینطور در فیلم «اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند» سعی کردم شخصیتهای داستان‌هایم همه وجوه انسانی را باهم داشته باشند و شخصیتهایی را می بینیم که می‌توانند خطا کنند و یا می‌توانند اراده کنند و بر این خطاها غلبه کنند.
فیلم «شیار 143» به کارهای مستند نزدیک است
تسنیم: چه شاخصه‌ای در فیلم «شیار 143» وجود دارد که دوست دارید در جشنواره فیلم فجر دیده شود؟
آبیار: من سال‌ها کار مستند کردم ودر عین حال ادبیات را هم به خوبی می شناختم و وجوه دراماتیک داستان را می توانم تشخیص بدهم و در این فیلم چنین اتفاقی افتاده است و خیلی به کارهای مستند نزدیک است و به نظر خودم همین شاخصه باعث شده است که فیلم باورپذیر شود.
البته علاوه بر فیلم نامه، جزئیاتی در فیلم وجود دارد که درحین کار اتفاق افتاده است و همه اینها باعث شده است که فضای فیلم باور پذیر شود و تلاش من در طول فیلم این بوده که هیچ کدام از اینها از کار بیرون نزند و بازی‌ها و طراحی صحنه و گریم و قاب بندی و همینطور موسیقی هم در خدمت موضوع باشند و خودنمایی نکنند و همین موضوع باعث می‌شود که فضای رئالی بوجود بیاید. حتی جلوه های ویژه در کار طوری استفاده شده است که تا حد امکان محسوس نباشد و از جنس خود کار باشد.
تسنیم: فیلم قبلی شما با نگاهی به دنیای یک زن و با تم اجتماعی ساخته شده است و این فیلم با نگاهی به دفاع مقدس و فضایی که یک زن در دوره دفاع مقدس دارد. آیا فیلم بعدی شما هم دنیای زنانه ای خواهد داشت؟
آبیار: من سراغ کاراکترهایی خواهم رفت که آنها را می شناسم. طبیعتا من زنها را بهترمی شناسم. در فیلم قبلی و این فیلم این اتفاق افتاده است چون کاراکتر ها را می شناسم و تجربه های واقعی این شخصیتها را دیدم و تجربه کرده‌ام، این شخصیتها را در این فیلم ها آوردم و فکر می کنم که همین امر کارها را باور پذیرتر کرده است.
البته ممکن است از عناصری فراواقعی در فیلم استفاده کنم اما سعی کردم این عناصر در خدمت فیلم باشدکه واقعی به نظر برسد. در کل برای من زن و مرد شخصیت فیلم مهم نیست بلکه آنچه برای من مهم است این که شخصیتهای که می خواهم بسازم را به درستی بشناسم تا بتوانم براحتی آنها را در فیلم بکار بگیرم.
تسنیم: در سینمای ما وقتی به موضوع زن می پردازند گاهی اوقات انگاره‌های فمینیستی در فیلم ها دیده می شود. نگاهی که شما در فیلم هایتان به زن دارید به چه صورتی است و چقدر سعی کردید از این فضاها دور باشید؟
آبیار: نگاه من به زن همانطور که در فیلم سینمایی «اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند» دیدید به این صورت نیست که زن دراین فیلم، خیلی‌خوب و مظلوم نشان داده شود بلکه جاهایی هم دیدیم که زن فیلم هم دچار خطا می شود و تمام رفتارها را در کنار هم قرار دادیم. مرد فیلم هم خوبی هایی دارد و بدی هایی. و فکر می کنم در این نوع نگاه واقعیت جامعه امروز دیده می‌شود و کلا در فیلم‌هایم نگاه فمینیستی ندارم.
درسینمای این روزها موجی از سینمای فرهادی‌وار خیلی به چشم می‌آید
تسنیم: در چند سال اخیر فیلم سازان جوانی وارد عرصه فیلمسازی شدند که مورد استقبال مردم و منتقدین قرار گرفته‌اند. به نظر شما این استقبال به خاطر این است که فیلمسازان قدیمی ما دچار یک تکرار شدند و یا فیلم سازان جدید حرفهای نویی برای گفتن دارند که به واقعیت‌های جامعه امروز ما نزدیک تراست؟
آبیار: در فیلم سازان قدیمی کسانی هستند که دچار تکرار شده اند همانطورکه این خطر برای همه فیلم سازان وجود دارد. ممکن است در آینده هم همین فیلمسازان جوانی که وارد عرصه فیلمسازی شدند گرفتار تکرار شوند. اما آنچه در سینمای این روزهای ما خیلی به چشم می آید موجی از سینمای فرهادی‌وار است که خیلی از این نوع فیلم ها را در جشنواره سال قبل دیدم و فیلمسازان به سمت نوعی از سینمای اجتماعی و رئال می روند. طبیعتا کمتر با سینمای سورئال یا فرارئال مواجه هستیم و شاید به خاطر این است که سینمای اجتماعی ما موفقیتهای چشمگیری در عرصه بین المللی داشته است.
تسنیم: شما از شروع موجی با تعبیر سینمای فرهادی‌وار در بین فیلمسازان سخن گفتید. آیا این‌شکل فیلمسازی می تواند مطلوب سینمای ایران باشد؟
آبیار: اگر فیلمساز سهمی برای نگاه خودش در فیلم قائل باشد از جهاتی بسیار خوب است. اما اگر به تقلید صرف برسد نه. هر فیلمسازی نگاه یگانه ای به موضوعات مختلف و شخصیت ها و جهان پیرامون دارد که کاملا مختص خودش است. اگر این نگاه در فیلمش شکوفا شود قطعا نتایج شگفت انگیزی به بار می نشیند.
تسنیم: چه قدر از این نوع نگاه درفیلم‌های شما دیده می شود؟
آبیار: سعی کرده ام چه در فیلم های کوتاه و چه بلند و چه داستان هایم تفسیر خودم را از جهان اطرافم داشته باشم اما قطعا از دیگران هم تاثیر پذیرفته ام. من سینمای اجتماعی را دوست دارم و از آنجا که مستندساز هم هستم دوست دارم که فیلمهای من به دو ویژگی فیلم های مستند که باورپذیری و تاثیرگذاری ست نزدیک شوند.
تسنیم: در جشنواره فیلم فجر امسال دوست دارید چه فیلمهایی از چه فیلم‌سازانی ببینید؟
آبیار: تعداد فیلمهای امسال جشنواره خیلی غافل‌گیر کننده و غیر قابل پیش‌بینی است و در جشنواره سال‌گذشته فیلم های خوبی را از برخی فیلم سازان دیدم که اصلا انتظارش را نداشتم مثلا فیلم «روزروشن» از حسین شهابی و همین طور فیلم«به خاطر پونه» از هاتف علیمردانی را دوست داشتم اما در عین حال فیلمهایی هم بودند که انتظار مرا برآورده نکردند. امسال هم ممکن است همین اتفاق بیافتد.
پیش بینی من این است که امسال موج عجیبی از فیلم هایی را ببینیم که تحت تاثیر سینمای اصغر‌فرهادی قرار گرفته است. وقتی خلاصه برخی فیلم‌ها و یا مصاحبه‌ی کارگردان‌ها را می‌خوانم فکر می کنم که جشنواره امسال هم تحت تاثیر چنین فضایی است.
تسنیم: در جشنواره‌ی امسال آثار با کیفیتی همچون فیلم «چ» و«50 قدم مانده به آخر» در حوزه دفاع مقدس را داریم ولی باتوجه به اهمیت موضوع، تعداد این آثار خیلی کم است. به نظر شما چرا اقبال به ساخت فیلم هایی با موضوع دفاع مقدس کم است؟
آبیار: به نظر من تاکنون فیلم‌سازهای دفاع‌مقدس کمتر به وجوه دراماتیک دفاع‌مقدس پرداخته‌اند. البته عباراتی چون سینمای ضد جنگ هم بازدارنده بوده اند و دست فیلمسازان را برای ساخت آثاری از این دست کوتاه می کردند. به نظر من از آنجا که جنگ به کشور ما تحمیل شده است و ما خود قربانی جنگ هستیم، طبیعتا باید تبعات جنگ را هم نشان دهیم و نگرانی در این مورد لزومی ندارد. امسال در حوزه دفاع مقدس کارگردانانی چون آقای حاتمی‌کیا و آقای پوراحمد حضور دارند که خود صاحب سبک هستند و منتظر هستم که این فیلم‌ها را ببینم.
انتهای پیام/
