توافق هسته ای و تحریم های سئوال برانگیز

عشرت شایق * در یادداشتی که در اختیار تسنیم قرار داده، درباره مذاکرات هسته ای نوشته است: 

مذاکرات سابقه دار ایران با  کشورهای موسوم به گروه 1+5 همزمان با آغاز به کار دولت یازدهم  و با تدابیر مقام معظم رهبری که از آن به عنوان«نرمش قهرمانانه در دیپلماسی» یاد کردند، شکل جدی تری به خود گرفت و منجر به امضای سندی شد که به «توافقنامه ژنو» معروف گردید. شکی نیست که این موافقتنامه، حاصل گفتگوهای فشرده و رایزنی های گسترده طرفین در کنار روحیه اعتماد سازی و حرکت در فضای واقعیت ها بود. مشکلات اقتصادی ایران از ناحیه تحریم های ظالمانه و در کنار آن، کسب توانمندی های لازم برای تهیه سوخت هسته ای و استفاده صلح آمیز از آن، نمونه ای از این واقعیت ها بود. بومی بودن دانش هسته ای ایران و برگشت ناپذیر بودن این توانمندی، واقعیتی دیگر.
مذاکرات ژنو بخاطر پیچیدگی ها و اثرات گسترده در تحولات جهانی، این قابلیت را داشته و دارد که نکته عطفی برای تعاملات بیشتر میان ایران با این کشورها باشد، تعاملاتی که با حفظ منافع طرفین و خاتمه دادن به شبهات و جنجال های مربوط به فعالیت های هسته ای ایران،  می تواند زمینه را برای انجام گفتگو های سازنده جهت حل و فصل نهایی سایر مسائل بین المللی بخصوص مشکلات منطقه خاورمیانه فراهم سازد.
بهره دیگری که در صورت موفقیت این گفتگوها بر آن مترتب است، ارتقاء جایگاه دیپلماسی و گفت وگو در تحولات بزرگ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دنیاست، جایگاهی که بواسطه اقدامات خودسرانه بعضی از قدرت های نظامی دنیا در بکارگیری قوه قهریه و لشکرکشی به مناطق مختلف بشدت خدشه دار گردیده و ترمیم آن بدون تجدید نظر اساسی در سیاست های غلط این کشورها امکانپذیر نیست.
با وجود این ویژگی ها، به نظر می رسد که بعضی از دولت های مذاکره کننده تمایل چندانی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات فوق ندارند. نگاهی به اظهارات و رفتارهای مقامات فرانسوی و آمریکایی در مورد مسیر و اهداف نهایی گفتگوهای ایران با 1+5 و تفاسیری که این مقامات از «موافقتنامه ژنو» ارائه می دهند موید این ادعاست. اگر چه ممکن است هرکدام از این دولت ها، دلایل متفاوتی برای توجیه عملکرد خود داشته باشند اما یقینا در یک نکته اشتراک نظر دارند و آن، حمایت از مواضع  صهیونیست ها و تامین خواسته آنان است.
رژیم نژادپرست صهیونیست که منافع و موجودیت خود را در متشنج بودن منطقه خاورمیانه می داند مایل نیست که موضوع هسته ای ایران در چارچوب قواعد و مقررات بین المللی و از طریق اقدامات دیپلماتیک به نتیجه برسد و در راستای همین نگرش است که بیشترین تحرکات را برای شکست مذاکرات ایران با کشورهای 1+5 دارد و مقامات فرانسه و آمریکا که بارها ارادت خود را به صهیونیست ها به اثبات رسانده اند، در جریان مذاکرات ژنو و حتی بعد از امضای موافقتنامه مربوطه نیز نشان دادند که سیطره و نفوذ صهیونیست ها بر روی مقامات این کشورها پایانی ندارد.
مقامات فرانسوی تحت تاثیر لابی های صهیونیستی، با اتخاذ مواضع خصمانه علیه ایران تا مرز به بن بست رساندن مذاکرات پیش رفتند و چون مقصودشان حاصل نشد، مقرر گردید مقامات آمریکایی این ماموریت را به انجام رسانند. رفتار مقامات آمریکایی بویژه باراک اوباما رئیس جمهور و جان کری وزیر امورخارجه این کشور در پروسه زمانی قبل و بعد از مذاکرات ژنو، به شدت متناقض و شبهه انگیز است و بعید نیست که این مواضع دوپهلو، بخش مقدماتی ماموریت محوله از سوی صهیونیست ها  برای به شکست کشاندن این مذاکرات باشد. سفرهای مکرر مقامات فرانسوی و آمریکایی در هفته های اخیر به سرزمین های اشغالی و گزارش دهی آنان به سردمداران رژیم نژادپرست صهیونیست نیز به شدت این شائبه را تقویت نموده است.
در اینجا باید به این مسئله نیز اشاره شود که برخی از رژیم های مرتجع منطقه از جمله عربستان نیز که در موضوع مقابله با انقلاب اسلامی با رژیم صهیونیستی اشتراک موضع دارند به تشویق و ترغیب کارشکنان پرداخته و در این راه از بکارگیری رسانه های وابسته و خرج نمودن دلارهای نفتی ابایی ندارند.
در چنین شرایطی، تذکر نکاتی چند ضروری است:
1- سیاست خارجی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر سه اصل عزت، حکمت و مصلحت استوار بوده و اهداف و آرمان های متعالی انقلاب اسلامی، اجازه عدول از این اصول را به هیچ مقام و مسئولی در نظام جمهوری اسلامی ایران نمی دهد و کشورهای طرف مذاکره با ایران تنها می توانند خواسته های خود را در این چارچوب مطرح نمایند.
2- تعامل و همگرایی  با کشورهای دیگر در چارچوب علایق مشترک‌، از اصول پذیرفته شده در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است اما هرگاه امنیت‌سازی توسط قدرت‌های سلطه‌جو و از طریق زورگویی و مداخله‌گرایی صورت گیرد، ایران نیز الگوهای سیاسی و امنیتی خود را تغییر خواهد داد.
3- نحوه برخورد نظام بین‌الملل با منافع کشورمان، می تواند تغییر و تحولات ملموسی در رفتار سیاسی ایران ایجاد نماید. به عبارت دیگر، به هر میزان که فرآیند‌های بین‌المللی در شرایط معطوف به مشارکت و همکاری قرار گیرد، رویکرد جمهوری اسلامی ایران نیز به سمت همکاری و احترام متقابل خواهد بود.
4- پیشبرد گفتگو های مهمی همچون مذاکرات هسته ای ایران، نیازمند قدرت تصمیم گیری و اتخاذ مواضع اصولی و منطبق بر واقعیت ها از سوی مذاکره کنندگان است و دولت هایی که نمی توانند در مورد مسائل بین المللی استقلال رای داشته باشند، نقشی جز عنصر بازدارنده در مذاکرات نخواهند داشت.
5- موفقیت مذاکرات ایران با گروه 1+5 در گرو به رسمیت شناخته شدن حقوق مسلم ملت ایران در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای است. هرگونه کارشکنی و یا تصمیم‌گیری‌ غیر منصفانه در این مورد با واکنش مناسب و قاطع ملت ایران و نهادهای قانونگذاری و اجرایی ایران مواجه خواهد شد که می تواند شامل تجدید نظر در اقدامات داوطلبانه قبلی نیز باشد.
6- سیاست متزلزل دولت هایی مانند فرانسه و آمریکا در برخورد با مسئله هسته‌ای ایران که با تناقض‌های آشکاری همراه است باعث از بین رفتن بیش از پیش وجهه بین المللی این کشورها و خدشه دار شدن استقلال سیاسی آن ها خواهد شد زیرا در شرایطی که هیچ دلیل و مدرکی برای اثبات کار شکنی ایران در رابطه با مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی وجود ندارد، اتخاذ موضع خصمانه از سوی این دولت ها علیه منافع ملت ایران نمی تواند در قالبی غیر از اطاعت بی چون و چرا از صهیونیست ها قرار گیرد.
7- اصرار دولت آمریکا برای تداوم تحریم ها و حتی اعمال تحریم های تازه علیه ایران سؤال برانگیزاست و سران کاخ سفید باید متوجه باشند که چنین برخوردهایی نشانه سردرگمی و ضعف دستگاه دیپلماسی آن کشور محسوب می شود که این وضعیت شایسته کشوری که خود را در مسائل بین المللی صاحب نظر می داند نیست.
8- حسن نیت و عزم جدی مسئولان جمهوری اسلامی ایران برای حل موضوع فعالیت های هسته ای از طریق انجام گفتگو، برای خیلی از کشورهای جهان و افکار عمومی ملت های آزادیخواه روشن گردیده و کارشکنی برخی از دولت ها در این مسئله، حقانیت بیش از پیش مواضع ایران را به اثبات خواهد رساند.
9- گام های طی شده دانشمندان ایرانی در علوم و فنون پیشرفته مانند فناوری هسته ای قابل بازگشت نیست اما برای شفاف سازی بیشتر می توان گفت وگو کرد و اقدامات اعتمادساز را افزایش داد مشروط بر اینکه دولت های مذاکره کننده بخصوص آمریکا و فرانسه نیز با خاتمه دادن به اطاعت کورکورانه خود از صهیونیست ها، تعریف مشخص و مستقلی برای منافع خود داشته و سیاست‌هایشان را در چارچوب مقررات و عرف بین الملل دنبال نمایند.
10- مذاکرات دیپلماتیک و تداوم آن همواره متاثر از رفتار طرفین است و در شرایطی که برخی ازدولت ها مواضع خصمانه علیه ایران را دنبال می‌کند دلیلی ندارد که مسئولان دستگاه دیپلماسی ایران همچنان پای مذاکرات حضور داشته باشند.
* کارشناس ارشد روابط بین الملل
انتهای پیام/