تغییر تفکر زنان اصلی‌ترین مشکل در افزایش جمعیت است/ پیری جمعیت و کمبود نیروی جوان با کاهش نرخ باروری
خبرگزاری تسنیم: یک جامعه‌شناس گفت: کاهش نرخ باروروی موجب پیری جمعیت در آینده می‌شود بنابراین باید با همکاری تمام نهاد‌ها بستر‌های لازم برای افزایش جمعیت در کشور فراهم شود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ایران در راستای کاهش جمعیت توانست رتبه نخست را به خود اختصاص دهد که این امر با نفوذ فرهنگ غرب در فرهنگ کشورمان رخ داد؛ در واقع کشورهای غربی این فرهنگ را از طریق رسانه‌ها و ماهواره‌ها با پخش سریال‌های مربوط به این امر در جامعه ما جا انداختند.بنابراین با ادامه این روند هم‌اکنون وضعیت کنونی نرخ باروری در کشور به گونه‌ای شده است که کارشناسان از پیری جمعیت و کاهش شدید آن تا سال 1430 هشدار می‌دهند.
تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص افزایش جمعیت و فرزند‌آوری این بوده که هشدار دادند و فرمودند که از نظر سیاست کلی کشور باید به سمت افزایش جمعیت البته به نحو معقول و معتدل پیش برود؛ امروز کشورهایی که در دنیا دچار پیری شده‌اند و قدرت «زاد و ولد» خودشان را از دست داده‌اند، به دشواری می‌شود گفت که راه علاجی برای حل این مشکل دارند ما هم طبعاً با همین مشکل مواجه خواهیم شد و نباید بگذاریم به اینجا برسیم.
در این راستا میزگرد بررسی مسائل و مشکلات مربوط به افزایش جمعیت و راهکار در این زمینه و تحکیم خانواده برگزار شد که در این میزگرد، علی مظفری، نایب رئیس دفاتر ازدواج و طلاق و امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه حضور داشتند که در ذیل بخش نخست این میزگرد را می‌خوانید.
بالار فتن امید به زندگی و پیری جمعیت
*تسنیم: با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در خصوص افزایش جمعیت، راهکار شما در این زمینه چیست؟
*قرایی مقدم: مسأله‌ای که مقام معظم رهبری چندین بار تاکید فرمودند راجع به خطر پیری جمعیت است که این امر یک مساله درستی است، چون در کشور ما به دلیل بالا رفتن سطح بهداشت کشور و بقای عمر، امید به زندگی نیز بالا رفته و زمانی که امید به زندگی بالا رود، جمعیت دچار پیری شده و وقتی جمعیت دچار پیری شد، نیروی جمعیت فعال و جوان رو به کاهش می‌رود.
اما مساله به این سادگی نیست، موضوع جمعیت مساله‌ای است که از دهه 60 مطرح است. بر همین اساس بود که کشورهای جهان به اصطلاح کوشیدند در دهه 70 میلادی ( ده سال قبل از انقلاب)، به مبارزه با افزایش جمعیت بپردازند که ایران نیز یکی از آن کشورها بود.
با این وضع مساله تنظیم خانواده مطرح شد و به شدت بعد از انقلاب به وسیله وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها دروسی گذاشته شد و مساله کاهش جمعیت مطرح شد که ما هم دنبال این امر بودیم که با افزایش جمعیت مبارزه کنیم؛ جمعیت جهان از 1950 یعنی 50 سال قبل، از دو نیم میلیارد، امروز به 8 میلیارد رسیده است و در خصوص کاهش جمعیت گام برداشتیم.
زمان شاه و مطرح شدن موضوع جمعیت با داستان شطرنج
زمان شاه و با داستان شطرنج، تئوری جمعیت مطرح شد همچنین باید گفت که در جمعیت‌شناسی 4 تئوری مطرح شد؛ تئوری ثبات جمعیت که ابتدا افلاطون مطرح کرد و در 4 قرن قبل از میلاد گفت که مدینه‌فاضله باید 50 هزار و 40 نفر جمعیت داشته باشد، چون این عدد به هر عددی قابل تقسیم است و میتوان آن به دو سه تقسیم کرد، بعد تئوری موافقان مذهب که ابتدا یهود گفت که جمعیت افزایش یابد تا بتوانیم دنیا را بگیریم و بعد تئوری مسیح بود و بعد تئوری اسلامی که در این تئوری موافق با افزایش جمعیت بودند.
تئوری دیگری نیز وجود داشت که تئوری مخالف افزایش جمعیت بود و ابتدا مارتوز مطرح کرد و گفت مساله جمعیت با رشد تصاعد هندسی بالا می‌رود و مطرح کرد که خداوند سر سفره طبیعت قاشق و چنگال اضافی نگذاشته است که شما هر چقدر فرزند می‌خواهید به دنیا بیاورید و خرجش را دهید برای اینکه همان زمان قانون حمایت از فقرا در انگلیس مطرح شد؛ در 1651 مساله فقرا مطرح شد. این تئوری، تئوری مخالف افزایش جمعیت بود همچنین از سوی دیگر ریکاردو اقتصاددان بزرگ، تئوری بازده نزولی را مطرح کرد، این تئوری میگوید هر چه جمعیت اضافه شود از درآمد مردم کاسته می‌شود.
داستان بشر امروز در مورد جمعیت مانند کسی است که کفش‌هایش دو نمره از پایش کوچکتر بوده و اذیتش می‌کند و رنج آن را احساس می‌کند. بنابراین فشار جمعیت وجود دارد؛ تنها در هند شاهدجمعیت زیاد هستیم و تئوری افزایش در آنجا حاکم است.
تئوری حد مناسب جمعیت نیز از تئوری دیگر محسوب می‌شد در واقع این تئوری میگوید در منحنی لژستیک باید همواره اقتصاد از باروری و جمعیت جلوتر باشد که این امر در ایران کمتر است. در ایران اکنون 5/12 درصد بیکاری داریم و فارغ‌التحصیلان دانشگاه 40 درصد هستند که شغل ندارند.
مشکل اصلی تغییر طرز تفکر زنان است
بنده طبق همین تئوری موافق هستم که باید جمعیت در حد متناسب باشد؛ جمعیت از لحاظ بهداشت، آموزش و پرورش، مسکن و رفاه باید در حد قابل قبولی باشد. وقتی این مسائل مناسب و خوب باشد میتوان اجازه داد که باروری افزایش یابد.
ضمن اینکه با این تئوری موافقم، اما اکنون با این وضع به نظر من مشکل زنان ما هستند چراکه مشکل تغییر طرز تفکر زنان است. اکنون یک زن ایرانی میگوید " مگر می خواهم چقدر عمر کنم که تعداد زیادی فرزند داشته باشم و مگر کارخانه فرزند دارم" ؛ طرز تفکر زنان را نمی‌توان تغییر داد زیرا زنان امروز مانند زنان گذشته نیستند که به فرزند‌آوری افتخار کنند و بگویند "ما فرزند زیاد آوردیم تا ثواب کنیم" بلکه می‌گویند "ما یک بار به دنیا آمدیم، می‌خواهیم در این دنیا راحت زندگی کنیم".
باید زنان الگو و تفکر منطقی داشته باشند و همچنین مشوق‌های دولت در زمینه افزایش نرخ باروری باید وجود داشته و افزایش یابد. چرا زمانی که قرار بود کاهش جمعیت انجام شود، هماهنگی بین دستگاه‌ها رخ داد ولی اکنون این هماهنگی وجود ندارد!
دو موضوع مطرح یک گرسنگی و دیگری رفاه؛ میتوان به افراد گرسنگی داد چراکه خود باروری را افزایش داده و باعث تحریک غریزه جنسی می‌شود و این امر موجب افزایش جمعیت می‌شود. در آفریقا به دلیل گرسنگی ما شاهد افزایش جمعیت هستیم. ما معتقدیم تا فکر مردم تغییر نکند جلوی کاهش جمعیت را نمی‌توان گرفت. همچنین میتوان اقتصاد را بالا برده و مردم در رفاه باشند تا شاهد نرخ باروری افزایش یابد چراکه با تامین آینده دارای فرزند می‌شوندکه این موضوعات نیاز به بحث کارشناسی دارد.
دلایل جواز ازدواج با چند زن
* مظفری: امیدوارم روزی جامعه ما به سمت افرایش جمعیت رود و اجازه دهیم همه مسائل ریشه‌ای تحقیق شود؛ بسیاری از مشکلات ما به خاطر این است که اجازه تغییر ریشه‌ای نداده‌ایم. در خصوص افزایش جمعیت اولین قضیه، بحث تولید نسل و افزایش مسلمان‌هاست که باید آن را مدنظر قرار داد.
طبیعی است این وظیفة پیامبر و ائمه ما بود که افزایش نسل را به ما توصیه کنند؛ در آیه قرآن یکی از ریشه‌های حکم اسلام در خصوص تعدد زوجات است چراکه موضوع تولید نسل مطرح شود و متوجه شدند تولید نسل در یک مدت زمان از سوی یک زن ممکن نیست، بنابراین اجازه دادند تا مرد‌ها، دو الی سه زن داشته باشد تا بتوانند تولید نسل کرده و اسلام گسترش پیدا کند و اگر این موضوع را به صورت ریشه‌ای بنگریم هیچ کس از اسلام بدش نمی‌آید. کشورهای غربی فرهنگ خود را به خورد ما دادند و قصد دارند به جامعه مسلمانان لطمه زنند.
ایجاد یک نهاد و وزاتخانه خانواده الزامی است
در خصوص موضوع افزایش جمعیت، تشکیل خانواده و مشکلات آنها بسیار مهم است، باید بگویم که ما امروزه یک نهاد متولی خانواده نداریم و این امر یک مشکل اصلی و اساسی است. علی‌رغم اینکه داعیه بسیاری از مسئولان این است که خانواده مهم است ولی هیچ نهادی رسماً و قانوناٌ مکلف امور خانواده نیست.اکنون موضوع خانواده را در مجلس چه کسی سوال می‌کند و از چه کسی سوال می‌شود!
اگر نهادی وجود داشته باشد، فردا روزی اگر این سیاست جمعیت اشتباه بود، نهادی مسئولیت این امر را دارد و باید جوابگو باشد؛ در واقع این نهاد خانواده است که نظریه‌ها را جمع کرده و به جوانان می‌دهد ولی اکنون نهاد خانواده‌ای نداریم.
معاونت امور زنان و خانواده بیشتر به موضوع زنان می‌پردازد نه خانواده و تنها اسم خانواده روی این معاونت است بنابراین ایجاد یک نهاد و وزاتخانه خانواده الزامی است.
چه کسی باید به جوانان امروز ما در خصوص افزایش جمعیت آموزش دهد و وقتی احساس ناامنی از افزایش طلاق در جوانان ایجاد شد، مرکزی برای پاسخگویی و حل مشکلات آنها وجود داشته باشد که در اینجا ما گفتیم وزارتی برای خانواده ایجاد شود چراکه یک نفر نیست نظر اسلامی و دینی ارائه داده و این موضوع را نهادینه کند.
کشورهای اروپا نیز دچار کاهش جمعیت هستند
* تسنیم: آیا در جوامع غربی نیز شاهد کاهش جمعیت هستیم؟
*قرایی مقدم: بله. در روسیه، آمریکا و اروپا نیز همه با کاهش جمعیت روبرو هستند. قبول داریم، اکنون رشد جمعیت 2/1 است، طبق فرمول R مساوی است با B-D تقسیم بر P میانگین ضرب (R=B_D/P*NV)؛ باید بگویم در ایران مهاجر نیز داریم همچنین ما دو الی سه میلیون افغانی داریم که آنها نیز باروری دارند. بنابراین در تمام کشورها با کاهش جمعیت مواجه هستیم که باید در این زمینه اقدامات لازم صورت گیرد و ایران اقدام به افزایش جمعیت در حد متناسب کند.
* مظفری: حتی کشورهای غربی که با کاهش جمعیت مواجه هستند ولی اکنون طرز تفکرشان تغییر کرده و به سوی افزایش جمعیت گام برداشته‌اند؛ در حقیقت باید ایرانی بمانیم ولی از فرهنگ غربی عقب نمانیم و شاهد افزایش جمعیت و نسلی جوان در جامعه باشیم.
آموزش‌وپرورش و صداوسیما باید بار اصلی تغییر فرهنگ را به دوش بکشند
* تسنیم: راهکار و فرهنگ‌سازی افزایش جمعیت باید چگونه صورت گیرد؟
* قرایی مقدم: باید آموزش و پرورش در این زمینه پیشگام باشد و در درون مدرسه به دانش‌آموزان آموزش‌های لازم را ارائه دهد. علاوه با آن با هجوم ماهواره‌ها و پخش سریال‌های غربی طرز تفکر‌ها تغییر کرده است که باید جلوی این مسائل گرفته و صدا و سیما با قوت بیشتری فعالیت کند.
اگر اقتصاد را مناسب کنیم، باروری نیز افزایش می‌یابد. هیچ نهادی مانند آموزش و پرورش در زمینه افزایش و کاهش جمعیت موثر نیست و این یک قاعده است. اکنون در جامعه مشاهده می‌کنیم که مرد وقتی از سر کار به منزل می‌آید آنقدر خسته است که تنها به استراحت فکر می‌کند و نمی‌تواند به همسرش محبت و با او هم‌صحبت شود که این خود مشکل است و باعث کاهش جمعیت و دور شدن زن و مرد از یکدیگر می‌شود.
امروزه موضوع ناتوانی جنسی نیز به وجود آمده است و این خود مشکلات بسیاری را به دنبال دارد. مشغله کاری آنقدر به مردم فشار آورده که به قول سعدی چنان قحط‌سالی شد اندر دمشق که یاران فراموش کردند عشق؛
چین اجازه زاد و ولد یک فرزند دیگر را داده است
در حال حاضر در بین زنان روستایی مشکل طرز تفکر نداریم و آنها باروری بیشتری دارند. همچنین باید گفت موضوع طلاق ترس از ازدواج را به وجود آورده است و زمانی که از 4 ازدواج یک مورد به طلاق منجر می‌شود، ترس از ازدواج را ایجاد شده و به تبع آن با کاهش جمعیت و تولید مثل مواجه هستیم. رشد جمعیت در چین صفر است که این امر خطرناک است و خوشبختانه کشور چین اجازه داده است که یک فرزند داشته باشند.
معتقدم در زمینه شادی و نشاط جامعه افزایش داده و بالا رفتن امید به آینده و طلاق را کاهش دهیم و برای جوانان شغل ایجاد کرده و مردم در رفاه باشند. همچنین دانشگاه و سربازی در مجموع 6 سال ازدواج را عقب می‌‌اندازد و فرد بعد از اتمام سربازی باید به دنبال شغل باشد که این امر خود مشکل اساسی است؛ حتی فردی که 4 سال درس خوانده حاضر نیست با فرد دیپلمه ازدواج کند و این امر باعث تاخیر و دور شدن از ازدواج و باروری می‌شود.
برای تغییر طرز تفکر و امنیت خانواده در آینده باید اقدام کرد و زن و مرد بدانند که از نظر اقتصادی و رفاه، فرزنشان در امنیت است و دختر و پسران جوان بدانند که معضلی به نام جهیزیه و طلاق ندارند. در واقع امنیت در کشور ما وجود دارد اما احساس ناامنی وجود دارد.
موضوعات اقتصادی، فرهنگی و اعتقادی تقویت شود تا شاهد افزایش جمعیت باشیم
* مظفری: حدیثی از پیامبر اسلام است که می فرمایند: «تَنَاكَحُوا تَنَاسَلُوا تَكْثُرُوا فَإِنِّی أُبَاهِی بِكُمُ الْأُمَمَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَوْ بِالسِّقْط» ازدواج کنید، ایجاد نسل نمائید، که در این صورت جمعیّت‌تان زیاد می‌شود؛ پس به راستی من در روز قیامت، به کثرت جمعیّت شما امّت اسلام، به سایر امّت‌ها مباهات می‌کنم، حتّی به فرزندان سقط‌شدۀ شما. اهمیت این موضوع ( جمعیت) فکر نمی‌کنم برای کسی پوشیده باشد.
زنان در گذشته به دلیل ثواب دارای فرزند می شدند و این امر را کار خیر می‌دانستد و اعتقاداتشان با زنان امروز متفاوت است.
راهکار این است که باید یک سیاست برای افزایش جمعیت وجود داشته باشد تا بتوانیم خانواده را به این سمت ببریم که موضوعات اقتصادی، فرهنگی و اعتقادی مطرح است که باید تقویت شود. چراکه فردی که مسکن و شغل نداشته باشد، تمایلی به ازدواج ندارد و نمی تواند بعد از ازدواج نیز دارای فرزند شود در حقیقت موضوعات اقتصادی، فرهنگی و اعتقادی تقویت شود تا شاهد افزایش جمعیت باشیم.
نامه به آقای روحانی در خصوص تبدیل وزارت ورزش و جوانان به وزارت ورزش و خانواده
* تسنیم: آقای مظفری نظرتان در خصوص تبدیل وزارت ورزش و جوانان به وزارت ورزش و خانواده چیست؟
* مظفری: ما پیشنهاد دادیم و نامه به آقای روحانی در خصوص تبدیل وزارت ورزش و جوانان به وزارت ورزش و خانواده دادیم. باید بگویم از زمانی که ورزش به وزارت‌خانه تبدیل شد ورزش ارزش و جایگاه خوبی به خود گرفت که خانواده نیز باید دارای جایگاه خاص باشد.
بنابراین باید نهادی برای خانواده وجود داشته باشد تا دختر و پسر برای مشاوره به وزارتی مراجعه کنند بنابراین زمانی که خانواده مشاهده کند که دولت به جایگاه خانواده اهمیت می‌دهد کانون خانواده مستحکم‌تر و دیگر به خود اجازه نمی دهد که فرزند را آزار دهد چراکه می‌داند فردی وجود دارد که این مشکلات و مسائل را بررسی می‌کند.
در واقع در زمانی که کودک، آزاری از سوی والدین خود دیده که این امر بسیار در میان روستاییان است، می‌تواند به مشاوره خانواده که مربوط به نهاد خانواده است تماس گرفته و مشکل حل شود.بحثم این است که اگر از ریشه‌ای نگاه کنیم و اینکه وظایف را بدانیم و از خانواده حمایت شود تمام مشکلات از جمله افزایش جمعیت حل خواهد شد.
گفت‌و گو از انسیه آبشاری
ادامه دارد...
انتهای پیام/
